مریم قائمی - کارشناس ارشد اتنوموزیکولوژی، دانشکده موسیقی، دانشگاه هنر تهران، تهران، ایران

چگونگی ساخت ساز در همه جوامع اهمیت زیادی دارد. علاوه بر اینکه باعث شناخت بیشتر بخشهای مختلف ساز و تاثیر هر یک از آنها در صدای نهایی میشود، تاثیر بسیاری در پیشبرد روند نوازندگی در جامعه دارد و حتی به آن جهت میدهد. در پژوهش حاضر به استخراج الگوهای تارسازی پرداخته شده است. هدف اصلی این پروژه یافتن الگوهای مخصوص هر سازنده است؛ الگویی که مبنای تشخیص تارهای سازندگان مختلف است. فرضیه اصلی نیز بر این استوار است که، با وجود الگوهای یکسان دیداری، تفاوتهایی وجود دارد که موجب تشخیص تارهای مختلف میشود. در این پژوهش نخست اطلاعات به روش میدانی جمعآوری شد؛ از این قرار که نخست دو نسل تارساز انتخاب شدند: یکی، نسل گذشته که دیگر در قید حیات نیستند، اما از سازهایشان استفاده میشود؛ دیگری، نسل تارساز ارجح حاضر. سپس، پروژه با طرح پرسشنامهای از سازندگان تار، که در دسترس بودند، شروع شد. بعد، به عکاسی و اندازهگیری سازهای سازندگان انتخابشده با معیارهای یکسان پرداخته شد و نتایجی حاصل شد. تفاوتهای متمایز سازها بدین قرار است: تفاوت در اندازه قلههای دو طرف کاسه، شکل، و اندازه اتصال کاسه و نقاره از پشت؛ میخهای روی استخوان سرپنجه؛ میخهای روی سیمگیر؛ اندازه اتصال کاسه و نقاره (مضرابخور)؛ شکل بیرونی کاسه و نقاره؛ و تراز ساز از قسمت بیخ دسته.

الگو, ساز تار, سازسازی, سازندگان تار