مریم تفرجی یگانه - گروه زبان شناسی دانشگاه ایلام
نعمت جهان فر - گروه زبان شناسی دانشگاه ایلام

همگونی فرایندی است که طی آن دو واج (واکه یا همخوان) درون یک هجا یا یک واژه روی هم تاثیر می گذارند و به نوعی باهم هماهنگ می شوند. در این پژوهش به تحلیل و توصیف انواع فرایند های همگونی همخوان ها در گویش کردی کلهری در چارچوب نظریه بهینگی پرداخته می شود. نظریه بهینگی یک الگوی زبان شناختی و بر این فرض استوار است که صورت های زبانی از تعامل میان محدودیت های متقابل و متضاد ناشی می شوند. این پژوهش از نوع تحلیلی-توصیفی است و داده­های مرتبط با آن از طریق مصاحبه با گویشوران بومی گویش کردی کلهری و استفاده از شم زبانی نویسندگان که از گویشوران بومی این گویش می­باشند، به دست آمده اند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در گویش کلهری فرایند واجی همگونی همخوان ها به صورت همگونی محل تولید خیشومی تیغه­ای است که تبدیل خیشومی تیغه­ای به لبی، پیش کامی، کامی و ملازی  و همگونی همخوان تیغه­ای انسدادی واکدار با خیشومی تیغه­ای و همگونی تیغه­ای انسدادی بی­واک با تیغه­ای سایشی بی­واک را شامل می شود. به این ترتیب، بر اساس مرتبه­بندی محدودیت ها در نظریه بهینگی می­توان فرایند همگونی را در این گویش تحلیل کرد.

همگونی, گویش کلهری, نظریه بهینگی, محدودیت ها