حمید ثروت جو - کارشناس ارشد معماری
مهتاب ارمغان - کارشناس ارشد معماری

امروزه گفتگو در باب معماری پایدار بطور گسترده ای موضوع بحث محافل علمی و فنی در حیطه معماری و فنی در باب معماری و ساختمان است، که با هدف پدید آوردن معماری با حداکثر انطباق و بهره جویی از شرایط محیطی و انرژی های طبیعی پی گیری می شود . موج توسعه پایدار در معماری نگرشی را به عنوان معماری پایدار زیست محیطی مطرح کرده است که چنین تعریف می شود : ساختمانی که کمترین ناسازگاری و مغایرت را با محیط طبیعی و در پهنه وسیع تر با منطقه و جهان پیرامونی خود دارد و هدف از طراحی آن کاهش آسیب های زیست محیطی است . هدف از این نوع طراحی تحقق اهدافی چون : کاهش مصرف منابع تجدید ناپذیر ، توسعه محیط طبیعی و انرژیهای طبیعی ، حذف یا کاهش مصرف آلاینده ها یا مواد آسیب رسان بر طبیعت در صنعت ساختمان سازی است . در معماری سنتی ایران از عناصر کارکردی؛( که می توان به عنوان عناصر پایدار اقلیمی از آنها یاد کرد)، بهره گرفته می شده که در این راستا می توان عناصری همچون بادگیر، ساباط و آب انبار اشاره کرد. بررسی اجمالی از شیوه های بکار گرفته شده توسط پیشینیان در مورد رفع نیاز تهویه ساختمانها نشان می دهد که هنر و خلاقیت آنها در بکارگیری نیروها و انرژی طبیعی سبب شده بود تا بدون نیاز به وسایل مکانیکی، جریان هوای مطبوعی را در طول سال در فضاهای داخل ساختمان ایجاد نمایند. آنچه مسلم است بادگیر عنصر ایرانی پایدار و هماهنگ با محیط طبیعی در معماری سنتی ایران است که در خط آسمان بعضی از شهرهای ایران از زمانهای قدیم خودنمایی کرده است. از جمله دیگر عناصر کارکردی اقلیم گرم وخشک ساباط و آب انبار می باشند. این عناصر مهم از دست آوردهای معماری و طراحی شهری ایران است که متاثر از اقلیم، سازه و مولفههای فرهنگی و اجتماعی بوده اند. ویژگی های خاص و چند جانبه این عناصر، پیشبرد هم زمان بسیاری از اهداف بوده است. توجه به نیازهای زیستی انسان و فراهم آوردن شرایط آسایش، جنبه ای از طراحی اقلیمی است که در روزگاران گذشته دستمایه اصلی معماری بوده است. آنچه طراحی اقلیمی را پایدار می سازد، لحاظ نمودن عرصه های متفاوت معماری و ارایه راهکاری است که برآورنده بسیاری از نیارهای انسان بوده و در نهایت آسایش را مهیا سازد.

توسعه پایدار، بادگیر، ساباط، آب انبار، انرژی های طبیعی