اسماعیل صفائی اصل - دانش آموخته دکتری زبان شناسی همگانی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
رضامراد صحرایی - استاد زبان شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

دستور نقشگرای نظام ­مند نظریه­ ای است بسیار قوی و آن­قدر انعطاف ­پذیر که به شاخه ­های مطالعاتی بسیار متنوعی، از جمله رشد زبان در کودک، زبان شناسی آموزشی، زبان­ شناسی رایانشی و زبان ­شناسی بالینی ورود می­ کند. یکی دیگر از کاربردهای پژوهشی نظریه یاد­شده «رده­ شناسی زبان» است. شاخه مطالعاتی رده ­شناسی زبان در چارچوب دستور نقشگرای نظام ­مند را «رده­ شناسی نقشگرای نظام ­مند» یا به اختصار «رده شناسی نظام ­مند» می­ نامند. در این مقاله، تلاش کرده ­ایم ضمن معرفی اجمالی کتاب «رده ­شناسی زبان: منظری نقشگرا»، تصویری از رده­ شناسی نظام ­مند به دست دهیم. بدین منظور، ابتدا رویکردهای غالب در رده ­شناسی زبان، یعنی رده ­شناسی کل­ گرا و رده شناسی جزءگرا، و نیز مطالعات انجام شده در چارچوب آن رویکردها را به اجمال مرور کرده­ ایم. در ادامه، موازی با فصل­ های کتاب «رده ­شناسی زبان: منظری نقشگرا» به ذکر نکاتی کلیدی پیرامون رده ­شناسی نظام­ مند پرداخته ­ایم. از آن جا که هدف اصلی رده ­شناسی نظام­ مند «دست­یابی به تعمیم هایی تجربی» است، بخش عمده معرفی رده شناسی نظام ­مند در این مقاله به تعمیم ­های رده­ شناختی و «رده ­شناسی ترتیب واژه» اختصاص یافته است.

رده شناسی زبان, زبان شناسی نقشگرای نظام مند, رده شناسی نظام مند, تعمیم های رده شناختی متیسن