فاطمه انصاری - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی
سیدعلیرضا معصومی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج

قانون، دعوی را به دو دسته عمومی و خصوصی تقسیم کرده است. در حقیقت هر جرمی که اتفاق می افتد به دنبال آن می توان دو دعوای عمومی و خصوصی را مطرح کرد. منظور از دعوای خصوصی مطالبه ضرر و زیان، از طرف مدعی خصوصی است. هدف از دعوای خصوصی، جبران خسارت مادی یامعنوی ناشی از جرم است که به شخص یا اشخاص معین، اعم از حقیقی یا حقوقی، وارد آمده است.ضمان قهری عبارت است از تعهداتی که به حکم قانون و بدون وجود هرگونه قرارداد، قهرا بر کسی تحمیل میشود و در حقوق موضوعه به مسئولیت مدنی مشهور است؛ مثل ضمان ناشی از غصب، اتلاف و تسبیب. در این نوع ضمان، ضامن قصد اینکه خود را ملتزم به امری کند نداشته ولیکن قانون با توجه به عمل او (و نه قصد ایجاد دین)، این مسئولیت را بر او تحمیل می کند. در این مقاله با روش کتابخانه ای و رویکرد توصیفی- تحلیلی به موضوع طرح دعاوی خصوصی از نظر ضمان قهری و ضرر و زیان وارد در محاکم عمومی کشور پرداخته شده است. طبق نتایج، دعاوی مطالبه ی ضرر و زیان ناشی از ضمان قهری، تابع قوانین آئین دادرسی مدنی است. همچنین تعیین دادگاه ذی صلاح و آیین رسیدگی متاثر از مبدا و موضوع دعوی است، بنابراین به نظر می رسد شوراهای حل اختلاف، دادگاه حقوقی و دادگاه های کیفری در این زمینه دارای صلاحیت هستند. علاوه براین در صورت درخواست زیان دیده دادگاه های کیفری موظف به پیگیری خسارات زیان دیده هستند.

طرح دعاوی خصوصی، ضمان قهری، ضرر و زیان