برآورد مقدار آب آبیاری گیاه گندم به روش حل معکوس توابع تولید تحت شرایط تنش آبی با استفاده از سامانه نیاز آب
- سال انتشار: 1402
- محل انتشار: فصلنامه حفاظت منابع آب و خاک، دوره: 13، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_WSRCJ-13-1_001
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 248
نویسندگان
دانشیار، بخش تحقیقات مدیریت آب در مزرعه، موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
بخش تحقیقات مدیریت آب در مزرعه، موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
استادیار، بخش تحقیقات مدیریت آب در مزرعه، موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
چکیده
زمینه و هدف: عوامل مختلفی در افزایش تولید محصول گندم موثر میباشند که یکی از مهمترین آنها، آب است. تعیین آب مصرفی واقعی گندم در مناطق خشک و نیمه خشک از اهمیتی خاص برخوردار بوده و استفاده اقتصادی از آب یک مسئله جدی و بسیار مهم برای کشاورزان و محققانی است که گندم را بهصورت آبی کشت و تولید میکنند. فصل کشت گندم بهدلیل تغییر الگوی انرژی موثر بر تبخیر-تعرق، اثر مستقیمی بر نیاز آبی آن دارد و بهطور قطع در فصل زمستان، نیاز آبی کمتری نسبت بهبهار و تابستان خواهد داشت. این پژوهش به منظور بررسی سامانه نیاز آب در تعیین مقدار واقعی آب آبیاری و عملکرد گیاه گندم بر اساس حل معکوس تابع تولید در شرایط تنش آبی برای گندم رقم الوند در استان قزوین انجام شد.روش پژوهش: این پژوهش در سالهای زراعی ۱۳۹۶- ۱۳۹۸ در استان قزوین در زمینی به مساحت ۶۰۰ متر مربع در ایستگاه تحقیقاتی اسماعیل آباد (۴۹º ۵۲' N, ۳۶º۱۵' E, ۱۲۸۵ MSL) انجام شد. طرح آزمایشی بهصورت کرتهای خرد شده و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار بود. به طوری که عامل اصلی مدیریت آبیاری شامل تامین نیاز آبی ۲۰ (I۱)، ۴۰ (I۲)، ۶۰ (I۳)، ۸۰ (I۴) و ۱۰۰ درصد (I۵) و تیمار فرعی شامل آبیاری تا پایان مرحله گلدهی (S۱) و مرحله خمیری شدن دانه (S۲) بود. سامانه نیاز آبی کشور که توسط موسسه تحقیقات خاک و آب کشور ارائه شده است، سامانهای است برای تعیین نیاز آبی محصولات زراعی و باغی که توانایی برآورد و تعیین نیاز آبی، آب مصرفی و برنامه ریزی آبیاری گیاهان را در سطح منطقه، شهرستان، حوضه آبریز، دشت دارد. یکی از نکات برجسته این سامانه، مکان محور بودن آن است و استفاده کننده در هر مکان با مراجعه به سامانه، نیازهای منطقه ای خود را استخراج می کند و می تواند آب مصرفی برای الگوی کشت را تحت گزینه های مختلف کاربری بهذینفعان بخش آب کشاورزی با قابلیت به روزرسانی ارائه نماید.یافتهها: نتایج نشان داد که ریشه میانگین مربعات خطا در روش تافته، پاسکوئله و رئس به ترتیب با ۱۲۲، ۸۳ و ۱۲۶ میلیمتر در روز بود که در این میان، روش پاسکوئله نسبت بهسایر روشها، دارای برآورد بهتری بود. در روش پاسکوئله بهترین ریشه میانگین مربعات خطای نرمال با ۱۸/۰ درصد مشاهده شد. شاخص توافق یا سازگاری در روش تافته، پاسکوئله و رئس بهترتیب با ۹۵/۰، ۹۸/۰ و ۹۵/۰ درصد و ضریب کارایی مدل بهترتیب با ۷۷/۰، ۹۱/۰ و ۷۳/۰ بود. همچین نتایج آنالیز آماری نشان داد که مقادیر اندازهگیری و شبیهسازی شده بهخط یکبهیک نزدیک و ارتباط مناسبی دارند و مقادیر ضریب تبیین در سالهای مورد مطالعه را ۹۸/۰ نشان داد. نتایج برآورد میزان تبخیر- تعرق گیاه گندم با استفاده از سیستم نیاز آب در دشت قزوین با روش های تافته و همکاران. (۲۰۱۳)، پاسکوئله و همکاران. (۲۰۱۷) و رئس و همکاران، (۹۸/۰=R۲) بالا بوده و ریشه میانگین مربعات خطا در روشهای تافته، پاسکوئله و رئس به ترتیب ۱۲۰، ۸۳ و ۱۲۶ میلیمتر در روز بود که در این روش روش پاسکوئله برآورد بهتری نسبت به روش های دیگر داشت.نتیجه گیری: بهطور کلی و با توجه به نتایج آماری، تقریب خوبی بین داده های واقعی و استفاده از سیستم نیاز آب در تعیین میزان آب آبیاری در شرایط تنش آبی مشاهده شد که بیانگر ارزیابی مناسب سیستم نیاز آبی و توانایی شبیه سازی است. تابع عملکرد گندم در رابطه با تیمارهای مختلف آبیاری بود و این سیستم می تواند بهعنوان ابزار مناسبی در برآورد نیاز آبی برای بهبود مدیریت آب در گندم استفاده شود.کلیدواژه ها
تبخیر-تعرق, حل معکوس عددی, رقم الوند, نیاز آبیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.