پیمان رکن الدینی - کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی

از مهم ترین اهداف علم جرم شناسی، پیشگیری از جرائم و انحرافات در جامعه است، با پدید آمدن انقلاب اسلامی ظرفیت زیادی ایجاد شد که به اهداف علم مذکور کمک نموده است. یکی از این ظرفیت ها نهاد مردمی بسیج است که به فرمان امام خمینی رحمه الله علیه تاسیس شد. جرم شناسان معتقدند ریشه کن کردن جرائم جز از طریق دخالت همه جانبه مردم در پیشگیری، امکان پذیر نیست. ازاین رو بسیج به عنوان نهادی مردمی، دارای کارکرد پیشگیرانه و موثری در مقابله با جرائم است. نقش پیشگیرانه بسیج به سه طریق است. اول از طریق انطباق با برخی نظریات جرم شناسی، دوم از طریق پیشگیری اجتماعی و سوم از طریق پیشگیری وضعی. بسیج مبتنی بر انطباق برخی نظریات جرم شناسی ازجمله کنترل اجتماعی، کنترل هیرشی، معاشرت های ترجیحی، همبستگی اجتماعی و همگونی فرهنگی به پیشگیری از جرم می پردازد. گونه دیگر کارکرد بسیج در امر پیشگیری، پیشگیری اجتماعی آن است. تقویت باورهای دینی، تقویت فضایل اخلاقی، تقویت هویت دینی و ملی، تقویت فرهنگ بسیجی، ارتقای سرمایه اجتماعی، تقویت بنیه دفاعی، محرومیت زدایی و سازندگی، استحکام خانواده، دخالت در گروه همسالان و مدرسه، اثرگذاری بر معلمان را می توان ازجمله فعالیت های بسیج در پیشگیری اجتماعی از جرم دانست. همچنین ترویج فرهنگ بسیجی در جامعه می تواند در پیشگیری از جرم موثر باشد. آخرین کارکرد پیشگیرانه بسیج، پیشگیری وضعی است که بسیج از طریق نهاد امربه معروف و نهی از منکر، همکاری با نیروهای نظامی و انتظامی، گزارش جرایم مشکوک، اطلاع رسانی قوانین و پیشگیری از بزه دیدگی به این نوع پیشگیری می پردازد. در این پژوهش رویکرد قانون آمران به معروف و ناهیان از منکر مصوب ۱۳۹۴ نسبت به بسیج، مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. در این پژوهش از روش میدانی استفاده شده است و عوامل جرم زا و پیشگیرانه در سه گروه بسیجیان، مجرمین و مردم عادی مورد سنجش قرار گرفته است.

بسیج، جرم، فرهنگ بسیجی، پیشگیری از جرم