سمیرا عابدی - کارشناس ارشد مهندسی معماری ، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران،

کویر یا نمک زار منطقه ای است که به دلیل موقعیت جغرافیایی معمولا( ختم رودخانه ها در آن) و حرارت شدید آفتاب به نمک زار بدل شده باشد. برخی کویرها قبلا دریاچه یا دریاهایی بوده اند که در اثر تبخیر آب از آنها به نمک زار بدل شده اند. کویر مرکزی ایران که دشت کویر نامیده می شود، درون خود تعداد زیادی کویر کوچک تر، مانند کویر درانجیر، کویر ساغند، کویر بند ریگ را جا داده است . باوجود این که در بین عامه مردم رایج است که اصطلاح کویر و بیابان را به جای یکدیگربه کارمی برندولی بین این دو اصطلاح تفاوت اساسی وجود دارد. بیابان به بخشی از مناطق خشک گفته می شود که بارندگی سالانه آن کمتر از ۵۰ میلی متر است و ممکن است چند سال در آن باران نبارد و با کم آبی و تبخیر شدید مواجه است و پوشش گیاهی آن بسیار ضعیف است . اما کویر به زمین های رسی پف کرده، با شوری و نمک بسیار شدید گفته می شود که گیاهان نمی توانند در آن رشد نمایند. در بعضی از کویرها که شوری شن و ماسه کمتر است ، ممکن است گیاهانی مانند گز که دربرابر املاح نمکی مقاوم است ، در آن رشد نماید؛ بنابراین کویرمعمولا زمین هایی با شوری بالا و بدون گیاه است که به آن »نمک زار« نیز گفته می شود. هدف از این انجام پژوهش تبیین و توضیح معیارهای ساخت سرپناه های موقت در منطقه کویری با رویکرد حفاظت از محیط زیست ، برای پاسخ به علاقه فطری انسان به طبیعت و بوم گردی و ایجاد شرایط آسایش محیطی بر ای گردشگران، همراه با حفظ محیط زیست انسان است . به این منظور، شاخص های اصلی موردتوجه بر ای طراحی بر اساس مرور متون تخصصی و تجربه های مشابه استخراج و ارائه شده است . شناخت ساختار و الگوی مناسب بر ای سرپناه مطابق با شرایط اقلیمی ، در کنار به کارگیری مصالح بازیافتی مناسب ، از دیگر اهداف پژوهش است . روش انجام پژوهش توصیفی تحلیلی است و بخشی از داده ها با مطالعات میدانی و ابزار پرسش نامه و مصاحبه و بخشی دیگر از داده های لازم، مانند چارچوب نظری و مفهومی پژوهش ، اسناد و مدارک و سرشماری با روش کتابخانه ای به دست آمده است . جامعه آماری پژوهش متشکل از راهنمایان تور و طبیعت گردانی است که تجربه بیش از دو سال طبیعت گردی در کویر را دارند و این زمان مناسبی برای اطلاع از تمامی جوانب طبیعت گردی برای راهنمایان تور است . حجم نمونه در بخش تحلیل سلسله مراتبی فازی شامل سی نفر از خبرگان این حوزه است . نتایج نشان می دهد که مصالح سازگار با محیط زیست بیشترین تاثیر را در انرژی و محیط زیست می گذارد و پس از آن، آسایش اقلیمی در محیط داخلی است که بیشترین تاثیرگذاری را در انرژی و شادابی طبیعت گردان دارد. سومین عامل تاثیرگذار محل ساخت وساز بدون تخریب بومسازگان (اکوسیستم ) درنظر گرفته شده است .

مواد بازیافتی ، حفاظت از محیط زیست ، ساخت سرپناه های موقت ، منطقه کویر.