لس: ویژگی ها و کاربردها برای مطالعات اقلیم گذشته
- سال انتشار: 1390
- محل انتشار: فصلنامه پژوهش های جغرافیای طبیعی، دوره: 43، شماره: 76
- کد COI اختصاصی: JR_JPHGR-43-76_001
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 110
نویسندگان
استادیار علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
استاد علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان
استاد علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان
چکیده
مطالعات مستند لس، قدمت ۱۸۵ ساله دارد. بادرفتیبودن و غالببودن جزء سیلت، دو ویژگی اصلی رسوبات لسی است. لئونارد در سال ۱۸۲۴ این رسوبات را شناسایی و واژهی لس را برای آنها ارائه کرد. لایل در سال ۱۸۳۳ با گزارش های خود، توجه جهانی را به این رسوبات جلب کرد. تعیین ماهیت (بادرفتی، آبرفتی یا تشکیل درجا) و تعیین و تبیین فرآیند های تولید سیلت، دو موضوع مهم پژوهش ها در این دوره بوده اند. برگ (۱۹۱۶) بهشدت طرفدار تشکیل درجای لس بود، ولی ریکتوفن، خیلی پیش تر از او، در سال ۱۸۸۲، ماهیت بادرفتی رسوبات لسی را اثبات کرده بود. تاتکوفسکی در سال ۱۸۹۹، بر اساس رابطه نزدیک پهنه های بزرگ لسی با نواحی یخچالی، نقش یخچال ها را در تولید سیلت مطرح کرد و حتی تا دههی اخیر، برخی پژوهشگران مانند اسمالی با آن موافق بوده و سایش یخچالی را تنها عامل دارای انرژی کافی برای تولید سیلت کوارتزی می دانستند. ابرشو در ابتدای قرن بیستم (۱۹۱۱)، لس را به دو دستهی لس سرد و لس داغ یا بیابانی، تقسیم و به عواملی غیر از سایش یخچالی برای تولید سیلت اشاره کرد. در حال حاضر بر اساس منشا سیلت، رسوبات لسی به چهار دستهی لس یخچالی یا حاشیهی یخچالی، لس بیابانی یا حاشیهی بیابانی، لس کوهستانی یا حاشیهی کوهستانی و لس غیر تیپیک تقسیم شده اند. جنبهی دیگر مطالعات لسی بر اساس مشاهدههای اولیه هارد کاستل در سال ۱۸۹۰ بود که تشکیل لس را به تغییرات اقلیمی ربط داد. نتیجهی مطالعات فراوان تا به امروز، نشان داده است که رسوب لس و تشکیل خاک، به ترتیب در دوره های سرد یخچالی و گرم بین یخچالی انجام شده است. در ایران پهنه های گستردهی لس در شمال کشور وجود دارد. در دههی اخیر، مطالعات گسترده ای دربارهی جنبه های مختلف رسوبات لسی در قسمت های مختلف ایران انجام شده است؛ با این حال، هنوز نیاز به بررسیهای بیشتر احساس می شود. در این نوشتار، پژوهشهایی که در دنیا دربارهی لسها انجامشده مورد بررسی قرار گرفته و تاریخچهی مطالعات لس در ایران تشریح می گردد.کلیدواژه ها
اقلیم گذشته, خاک قدیمی, سیلت, لس, مراحل ایزوتوپ دریاییاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.