محمد مهدی عزیزی - استاد دانشکده شهرسازی، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران
رضا پیرکار - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشکده شهرسازی، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران

فضاهای عمومی در ارتقای مشارکت اجتماعی شهروندان در توسعه محله ای شهرها می توانند نقش تعیین کننده داشته باشند. در این زمینه عوامل و معیارهای مختلفی، نظیر تعاملات اجتماعی، سلامت محیط، هویت و حس تعلق، امنیت و ایمنی، اعتماد عمومی، رفاه و توسعه اقتصاد محلی، دسترسی مناسب، تنوع خدمات شهری، و کیفیت زندگی، هریک در جای خود موثر هستند. در این فرایند، شناخت و سنجش میزان ظرفیت، منابع، پیش ران ها، و محدودیت ها در محله ها با سوال اصلی پژوهش های مرتبط می شوند و ضروری است تحلیل و ارزیابی شوند. با تحلیل معیارها و شاخص های کمی و کیفی مرتبط، می توان به مهم ترین عوامل کنش های اجتماعی در محله دست یافت. سوال اصلی پژوهش و هدف این تحقیق تبیین نقش فضاهای عمومی درون محله ای در ارتقای مشارکت اجتماعی است. در این پژوهش، محله کوی نصر تهران (گیشا) مطالعه موردی انتخاب گردیده که، همانند بسیاری از محله های مشابه، با چالش هایی در خصوص سوال اصلی و اول این پژوهش روبه روست. در قالب زمینه های مطرح در بستر فضاهای عمومی محله، مبتنی بر مشارکت اجتماعی، نقش معیارها و شاخص های منتخب که برگرفته از مبانی نظری تحقیق هستند، تحلیل شده اند. این تحلیل، با استفاده از ابزار پرسش نامه و مصاحبه نیمه ساختاریافته، ذیل مدل تحلیل محتوای آرونسون و روش SWOT صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که مشارکت اجتماعی بیشترین همبستگی را با متغیر تنوع در خدمات موجود در فضاهای عمومی دارد. بین متغیر حس تعلق و متغیر حضور فعال در فضاهای عمومی و تعاملات اجتماعی نیز همبستگی زیادی وجود دارد. نتایج این پژوهش می تواند سهم علمی قابل توجهی در فرایند برنامه ریزی توسعه محله ای با هدف ایجاد بستر مناسب برای تامین خواسته های عمومی ساکنان به منظور ارتقای مشارکت اجتماعی داشته باشد.

فضاهای عمومی, مشارکت اجتماعی, تحلیل محتوای آرونسون, مدل SWOT, محله کوی نصر تهران