مرضیه مولوی سرند - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران. رایانامه: marziemowlavi@um.ac.ir
جلال صادقی - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد ، مشهد، ایران. رایانامه: jalalsadeghi۲@mail.um.ac.ir
امیر لکزیان - نویسنده مسئول، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران. رایانامه: alakzian@um.ac.ir

هدف: مایکوریزا علاوه بر بهبود رشد ریشه و افزایش جذب عناصر غذایی توسط گیاهان بر میزان فراهمی و اشکال مختلف فلزات سنگین در خاک تاثیرگذار می باشند. در این مطالعه به بررسی تاثیر دو گونه مایکوریزا بر جزءبندی عنصر کادمیم و هم چنین جذب این عنصر توسط گیاه شبدر ایرانی پرداخته شد. روش پژوهش: این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی به روش فاکتوریل با سه تکرار با سه سطح مایکوریزا و دو سطح کادمیم در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال ۱۳۹۸ اجرا شد. یافته ها: نتایج نشان داد که کادمیم باعث افزایش ۷/۸ و کاهش ۵/۳۱ درصدی مقدار کلونیزاسیون دو گونه فانلی فورمیس موسه آ و رایزوفاگوس اینترارایسز شد. کادمیم باعث کاهش ۷/۲۸ درصدی وزن خشک اندام هوایی شد. حضور فانلی فورمیس موسه آ باعث کاهش معنی­دار (۰۵/۰P≤) و ۱/۵۵ درصدی غلظت کادمیم در اندام هوایی گیاه شبدر و افزایش ۲۳/۱ برابری غلظت این فلز در ریشه گیاه شد. شکل کربناتی کادمیم دارای بیش ترین مقدار این فلز در خاک شاهد (۰۸/۱ میلی گرم بر کیلوگرم) و آلوده (۱۹/۴ میلی گرم بر کیلوگرم) بود. مایکوریزایی شدن گیاه در خاک شاهد تاثیر معنی­دار (۰۵/۰P≤) بر غلظت اشکال مختلف کادمیم نداشت.  نتیجه گیری: با توجه به افزایش ۷۰ (فانلی فورمیس موسه آ) و ۶۳ (رایزوفاگوس اینترارایسز) درصدی وزن خشک گیاه در خاک آلوده و در حضور مایکوریزا، و هم چنین قیمت پایین مایه تلقیح این قارچ ها (کیلویی ۸۰۰۰۰ ریال در زمان خرید)، استفاده از این میکروارگانیسم می تواند یک راه کار مناسب جهت کاربرد در خاک های آلوده به فلزات سنگین در شرایط گلخانه ای باشد.

آلودگی, رایزوفاگوس اینترارادیسز, سهم مشارکت, فانلی فورمیس موسه, کلونیزاسیون