اولویت بندی زمینه های توسعه فناوری و اولویتهای تحقیقاتی با ترکیب روش منطق فازی Fuzzy Logic و روش تحلیل سلسله مراتبی AHP ، (مطالعه موردی : رتبه بندی زمینه های توسعه فناوری صنعتی و نیازهای تحقیقاتی صنایع استان فارس )
- سال انتشار: 1384
- محل انتشار: چهارمین کنفرانس ملی مهندسی صنایع
- کد COI اختصاصی: IIEC04_175
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 1908
نویسندگان
مشاور و طراح سیستم، معاونت دانشگاه علمی کاربردی واحد فارس
چکیده
محدودیت منابع و امکانات مورد نیاز و گسترش روزافزون زمینه های توسعه فناوری و تحقیقات، لزوم استفاده بهینه و کارا از قابلیتهای موجود در هر کشور را اجتناب ناپذیر می سازد . برای این منظور اولویت بندی دستیابی به اهداف توسعه فناوری و تحقیقات در هر جامعه ای امری اجتناب ناپذیر می باشد و بیشتر کشورهای توسعه یافته تابحال به این موضوع توجه خاصی داشته اند . کشور ما از نظر امکانات و قابلیتهای فیزیکی و تحقیقاتی دارای جایگاه ممتازی در سطح جهان می باشد اما تا بحال از این قابلیتها و منابع به نحو بهینه ای استفاده نکرده است . یکی از مشکلات اساسی و عمده کشور در این امر مشخص نبودن زمینه های توسعه فناوری و اولویتهای تحقیقاتی در سطح کشور می باشد که این موضوع علاوه بر عدم توسعه از ابعاد مختلف، باعث ایجاد شکاف بین مراکز تحقیقاتی و پژوهشی با سایر بخشهای اقتصادی و اجتماعی گردیده است . بدیهی است که هر گونه اقدام در این زمینه باعث کمک به رشد و توسعه اقتصادی کشور خواهد بود . اما دستیابی به این هدف مستلزم در نظر گرفتن اهداف و شرایط متعدد تصمیم گیری می باشد و ارائه یک راه حل علمی که بتواند در این زمینه با توجه به پیچیدگی شرایط و اوضاع اجتماعی جامعه موثر باشد، ضروری بنظر می رسد . چون در وضعیت فعلی پیچیدگی شرایط و لزوم در نظر گرفتن عوامل متعدد در تصمیم گیریها ایجاب می کند تا همواره تعادلی بین اهداف و عوامل موثر در دستیابی به آنها ایجاد گردد . در این شرایط صرفا نمی توان به پدیده های اطراف بصورت تک بعدی نگاه کرد و یا با در نظر گرفتن یک شاخص نسبت به آنها تصمیم گیری کرد . بلکه بهترین راه حل این است که با در نظر گرفتن شرایط و اهداف متعدد، تصمیماتی را اتخاذ کرد تا بتوان به یک سطح نسبی مطلوب از اهداف دست یافت . این مسائل باعث شده است که ماهیت تصمیم گیری از جزئی ترین امور تا پیچیده ترین آنها از پیچیدگی و ابهامات زیادی برخوردار باشد و بیشتر تصمیمات در یک محیط "فاز ی " اتخاذ گردد . بنابراین با توجه به اینکه روش " منطق فازی " جهت تصمیم گیری در محیطهای نامطمئن و دارای ابهام زیاد کاربرد دارد با استفاده از این روش می تواند ابهامات را کاهش داد و اثربخشی تصمیمات را افزایش داد . با توجه به اینکه تعیین زمینه های توسعه فناوری و اولویت بندی نیازهای تحقیقاتی از عوامل متعدد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تاثیر می پذیرد و تا حدودی یک روش قضاوتی می باشد و از طرفی به دلیل ماهیت پویای اولویتهای تحقیقاتی، این الزام ایجاب می شود تا برای رتبه بندی زمینه های توسعه فناوری و اولویتهای تحقیقاتی از روشهای کمی و بکارگیری اطلاعات دوره های گذشته نتوان استفاده کرد . بنابراین تصمیم گیری در این خصوص همراه با عدم اطمینان و دارای ابهام می باشد و لزوم استفاده از روشهای علمی که در این زمینه کارآیی لازم را داشته باشند ضروری می باشد . با توجه به موارد فوق در این پژوهش برای اولویت بندی زمینه های توسعه فناوری و نیازهای تحقیقاتی از ترکیب روش منطق فازی با روش تحلیل سلسله مراتبی ) (AHP استفاده شده است تا با توجه به قابلیتهای این دو روش، الگوی مناسبی برای رتبه بندی زمینه های توسعه فناوری و نیازهای تحقیقاتی ارائه گردد . برای این منظور ابتدا با تشکیل کمیته های تخصصی از کارشناسان و صنعتگران رشته های مختلف و ارائه اطلاعات در مورد قابلیتها و امکانات بالقوه استان از آنها خواسته شده که زمینه های توسعه فناوری صنعتی استان را مشخص نمایند و سپس با ایجاد ماتریس مقایسه ای از این زمینه ها از اعضا کمیته خواسته شد که زمینه های تعیین شده را با توجه به فاکتورهای موثر در انتخاب و رتبه بندی آنها با یکدیگر مقایسه کرده ورتبه مورد نظر خود را از عدد 1 الی 9 تخصیص دهند . به این مفهوم که به عنوان مثال اگر در زمینه توسعه فناوری "مواد پتروشیمی " موقعیت استان با توجه به فاکتور "دسترس ی به مواد اولیه مورد نیاز " ، خیلی مناسب بود، رتبه 9 را به آن تخصیص داد و اگر خیلی ضعیف باشد، باید رتبه 1 را تخصیص داد . برای رتبه بندی فاکتورها با توجه به اینکه درجه اهمیت آنها متفاوت می باشد و تعیین درجه اهمیت دقیق آنها از طریق روشهای قضاوتی وکیفی موجود مطلوب نمی باشد، از روش منطق فازی و بکارگیری نرم افزار “ Fuzzy Tec” استفاده گردید . در نهایت با ترکیب نتایج رتبه بندی بدست آمده از روش منطق فازی با روش AHP ، اولویت هر کدام از زمینه های توسعه فناوری و تحقیقاتی مشخص گردید . با توجه به ساختار مدل فوق در این طرح پس از توزیع و جمع آوری پرسشنامه، 261 نیاز تحقیقاتی در گروههای مختلف صنایع و واحدهای تولیدی استان شناسایی شد . سپس نیازهای تحقیقاتی مطرح شده در قالب هر کدام از زمینه های توسعه فناوری استان که رتبه بندی شده بود قرار گرفت و بر این اساس هر کدام از زمینه های توسعه فناوری و تحقیقاتی که رتبه آن نسبت به بقیه بیشتر بود، نیازهای تحقیقاتی مطرح شده در آن نسبت به بقیه نیازها در اولویت بالاتری قرار می گرفت .کلیدواژه ها
منطق فازی، تحلیل سلسله مراتبی، زمینه های توسعه فناوری، اولویتهای تحقیقاتیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.