آیناز ممتازی - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی منطقهای، دانشگاه تهران

ارزیابی همه جانبه محیط طبیعی و استفاده صحیح از منابع طبیعی در سطح منطقه و کشور، از اصول اولیه و مهم توسعه پایدار به شمار میآید. با توجه به اینکه محیط زیست طبیعی توان اکولوژیکی محدودی را برای استفادههای انسان داراست، ارزیابی توان اکولوژیکی به عنوان هسته مطالعات زیست محیطی، بستر مناسبی برای برنامه ریزی و مدیریت زیست محیطی فراهم میآورد. همچنین ارزیابی توان اکولوژیک سرزمین به عنوان یکی از ابزارهای حرکت در راستای توسعه پایدار، به دنبال سنجش موجودی و توان نهفته سرزمین با ملاکها و معیارهای مشخص و از پیش طرحریزی شدهاست. امروزه در بسیاری از مناطق کشور ما استفاده از سرزمین، بدون در نظر گرفتن تفاوتهای اکولوژیک و پتانسیلهای محیطی، باعث پیامدهای ناگوار و تخریب محیط زیست شدهاست. ضرورت این پیمایش، کنترل پیامدهای توسعه و سنجش قابلیتهای زمین در شرایطی که ایران یکی از کشورهای در حال توسعه و مواجه با روندهای شهرنشینی شتابان است، بیشتر مطرح میشود. درحال حاضر با وجود بیاعتنایی به بستر طبیعی شهرها در مقیاس کلان که آثار جبران ناپذیری بر زندگی ما داشتهاست و با توجه به بحرانهای زیست محیطی حاصله در مناطقی همچون شهرستان اصفهان، هدف از این پژوهش ارزیابی توان اکولوژیک برای توسعه سکونتگاهی در شهرستان اصفهان و بررسی میزان انطباق کاربری توسعه شهری و روستایی فعلی با توان اکولوژیک منطقه برای کاربری مذکور میباشد. این پژوهش از نوع توصیفیBتحلیلی میباشد و از نظر هدف، کاربردی و توسعهای است که با استفاده از مدلهای کم۶ی (AHP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) انجام شدهاست. روش مطالعه در تحلیل قابلیت سنجی زمین محدوده پژوهش مبتنی بر یک مدل اکولوژیکی است که بر مبنای روش آمایش سرزمین مخدوم طراحی شدهاست. ارزیابی توان اکولوژیکی شهرستان با در نظر گرفتن ۱۴ معیار مرتبط با وضعیت اکولوژیک شهرستان و با استفاده از لایه های اطلاعاتی و در محیط نرم افزار Arc GIS در سه مرحله انجام شده است. نتایج مستخرج از این پژوهش حاکی از آن است که حدود ۸۴ درصد از اراضی شهرستان برای توسعه سکونتگاهی دارای توان متوسط است و تنها حدود ۹ درصد اراضی وضعیت مطلوب برای توسعه سکونتگاهی دارد. بنابراین میتوان گفت که بیشترین درصد شهرستان برای توسعه سکونتگاهی در وضعیت متوسط قرار داشته و مقایسه نقشه کاربری اراضی وضع موجود با نقشه توان اکولوژیکی شهرستان نشان میدهد بزرگترین محدوده ی شهری این شهرستان (شهر اصفهان) که در ناحیه شمال غربی آن واقع شده است به لحاظ توان اکولوژیکی در اراضی نسبتا مطلوب (متوسط) قرار گرفته است.

ارزیابی توان اکولوژیکی / توسعه سکونتگاهی / سیستم اطلاعات جغرافیایی/ شهرستان اصفهان