بازشناسی مفهوم «انا قتیل العبره» از رهگذر خوانش انتقادی رویکردهای تبیینی اندیشمندان و واکاوی پیوند «اشک ریزی خردورزی»
- سال انتشار: 1402
- محل انتشار: دوفصلنامه حدیث پژوهی، دوره: 15، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_HADITH-15-1_010
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 64
نویسندگان
دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تهران، تهران، ایران
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، تهران، ایران
چکیده
مفهوم شناسی پاره گزاره روایی «انا قتیل العبره» گرچه از دیرباز محل التفات اندیشوران حدیث پژوه بوده و به گاه مواجهه با آن به تحلیل نوع اضافه «عبره» اشاره داشته اند، اما این رهیافت ها اغلب تک بعدی بوده، عاری از غرض یابی و تحلیل چرایی کاربست «عبره» در عوض «بکاء» یا «دمعه» در نظر می آیند. ازاین روست که واکاوی مفهوم «عبره» در جهت بازشناسی مفهوم دلالی «انا قتیل العبره» در وهله نخست از اهمیت عطف توجه قرار می گیرد. بدین منظور نوشتار حاضر به شیوه کتابخانه ای در گردآوری مطالب، و با روش توصیفی تحلیلی در پی نمایان سازی این مهم، ابتدا با زبان شناسی تاریخی و ریشه شناسی ماده «ع ب ر» که در گونه های نگارشی «عبره/ عبره» با تطور معنایی از مفهوم بنیادین همراه بوده، خوانش نخستین در بازشناسی مفهوم پاره گزاره را پی جسته است. ثمره این خوانش، در ارزیابی رهیافت های اندیشوران در تبیین مفهوم «قتیل العبره» مورد استفاده بوده؛ اما آنچه در وهله پسینی رسالت این بازشناسی مفهومی را بر عهده داشته، خوانش روایی مولفه «تبیین اهداف قیام امام حسین» و واکاوی پیوند «اشک ریزی، پندپذیری» است. هدف قیام در ساحت اجتماعی، اصلاح جامعه و هدف فردی، عبرت آموزی مخاطب از این قیام با عبور از مرحله ای در درون، به اظهار برونی اشک بر آن است. و حاصل تتبع در مولفه اشک ریزی نیز نمایانگر آن است که «عبره» به نوع ویژه ای از اشک اشاره دارد که بر محور «اشک نافع گریه قلبی» استقرار یافته، به طوری که صاحبان لب بر پایه پیوند «اندیشه ورزی عبرت گیری/ پندپذیری» بدان تمسک می جویند. بر این اساس مفهوم دلالی گزاره های مشتمل بر «قتیل العبره» چنین بازخوانی می گردد: من کشته شدم تا صاحبان خرد با تاثر، عبرت و پندگیری از داستان قیام من، اشک نافع ریزند و از رهگذر این گریه قلبی، اصلاح رفتارهای فردی اجتماعی حاصل آید.کلیدواژه ها
فهم حدیث, قتیل العبره, گریه, خردورزی, زبان های سامیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.