علل و پیامدهای عجب ناشی از عبادت و راه های مقابله با آن از دیدگاه قرآن و حدیث

از جمله رذایلی که ممکن است در افراد وجود داشته باشد عجب است. یکی از جنبه های خودپسندی، ورود این رذیله اخلاقی در عبادت است؛ خصوصا در عبادات مستحبی و اعمالی که دیگران کمتر به آن ها می پردازند. اهمیت و ارزش این مسئله از آنجا روشن می شود که قرآن کریم نیز به آن اشاره کرده و عجب در عبادت را نکوهش کرده است. بر اساس یافته های تحقیق برخی از مهم ترین علل عجب عبادی عبارت اند از: ۱. توجه نداشتن به حقیقت عبادت؛ ۲. جهل انسان به جایگاه حقیقی خویش؛ ۳. توهم حصول کمال از ظاهر عبادت؛ ۴. زهدورزی افراطی در عبادت؛ ۵. حماقت و سفاهت؛ ۶. مقایسه اعمال خود با دیگران. از جمله آثار عجب نیز می توان به این موارد اشاره کرد: ۱. نرسیدن به مرتبه عبودیت؛ ۲. برقرارنشدن ارتباط موثر؛ ۳. کفران نعمت عبادت؛ ۴. فساد و بطلان عبادت. راه درمان عجب ناشی از عبادت نیز عبارت است از: ۱. کسب معرفت و علم؛ ۲. توجه به عیوب خویش و نقص عبادات. نوشتار حاضر با استفاده از منابع کتابخانه ای و به روش تحلیلی توصیفی به رشته تحریر در آمده است.

کلیدواژه ها:

عجب ، عبادت ، کبر ، خودپسندی ، غرور