امیرعباس شاه باز - کارشناس ارشد حقوق خصوصی موسسه الکترونیکی ایرانیان

رکن روانی جرم به جهت آن که جنبه ی ذهنی دارد، اثبات آن با پیچیدگیهای زیادی همراه است. جرائم مادی صرف، از نظر ارکان تشکیل دهنده، بدون هیچ گونه عنصر روانی با وجود دست کم یک عنصر مادی ممکن است ارتکاب یابند و به اصطلاح حقوق دانان عنصر روانی در این جرایم مفروض است، یعنی فرآیند احراز تقصیر به خاطر ضرورت حمایت از مصالح جمعی، مراجع قضایی و قانونی را بر آن داشته است که در تصمیمات خود حقوق و مصالح فردی را در درجه دوم اهمیت قرار دهند و تحمیل مجازات از طریق شیوه خاص مسئولیت کیفری بدون تقصیر تسهیل شده است. قانونگذار در این مورد سخت گیرانه ترین نوع جرم انگاری را در نظر گرفته است، به طور مثال در قوانین داخلی، برای اعتبار بخشیدن به حواله های بانکی، صرف صدور چک بلامحل را جرم دانسته و عدم آگاهی صادر کننده چک نسبت به خالی بودن حساب در اصل قضیه بی تاثیر است. همچنین در جرایم مادی صرف با فرض وجود رکن روانی بار اثبات آن از عهده ی مقام تعقیب برداشته می شود و بر عهدهی متهم قرار میگیرد که با اثبات وجود یکی از عوامل رافع مسوولیت تبرئه شود.در این صورت بار دلیل جابجا شده و با تقدم اماره مجرمیت بر اصل برائت اثبات برائت بر عهدهی متهم گذارده میشود .اما در این خصوص میان امارات نسبی و مطلق باید قائل به تفکیک شد،در امارات نسبی امکان اثبات خلاف اماره وجود دارد و فرض خلافش هم مسموع است.یعنی در جرایمی که باتوجه به عمل ارتکابی امارهی مجرمیت وجود دارد در صورتی کهاین امارات را نسبی تلقی کنیم، در قانون به مرتکب این اجازه داده میشود که به دفاع از خویش بپردازد و خلاف آن امر را اثبات کند .روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است.

جرم،رکن روانی،اثبات،مادی صرف.