عباس پهلوانی - گروه مهندسی محیط زیست، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
الهام جعفری - گروه مهندسی محیط زیست، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

هدف: هدف این پژوهش ارزیابی پیامدهای مثبت و منفی حاصل از اجرای پروژه احداث راه آهن آنتنی سبزوار به راه ­آهن مشهد - تهران بر محیط زیست پیرامونی آن با استفاده از ماتریس پاستاکیا است، و با تجزیه پروژه و محیط زیست آن به عوامل تشکیل دهنده (ریز عامل محیطی - ریز فعالیت پروژه) صورت گرفته است.روش و داده: تحقیق حاضر از نظر روش تحلیلی (کمی و کیفی) و از نظر نوع کاربردی است. با اجرای این روش ارزیابی آثار محیط زیستی، ابزاری مناسب برای اطمینان یافتن از اجرای مناسب پروژه به دست می ­آید. می ­توان این روش ارزیابی­ را روشی جهت تعیین، پیش ­بینی و تفسیر آثار محیط زیستی پروژه راه آهن بر محیط زیست منطقه و سلامت بوم نظام ­های آن دانست.یافته ها: یافته ها نشان می ­دهد که اثر فعالیت ­های پروژه بر عوامل فیزیکی و شیمیایی، در جمع بندی نهایی فقط در مورد اثر حفاری بر شکل زمین، اثرات و تغییرات منفی داشته است. در عوامل بیولوژیکی - اکولوژیکی، بیشترین اثرات منفی بر پوشش گیاهی و اراضی زراعی و باغی ایجاد شده است. محیط اجتماعی – فرهنگی اثرات و تغییرات مثبتی نشان دادند. در بررسی عوامل اقتصادی و فنی اجرای پروژه احداث راه ­آهن بر محیط زیست، تنها عاملی که دارای اثرات منفی است، هزینه تغییر کاربری است.نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که پروژه احداث راه آهن، در مجموع دارای ۱۰ اثر و تغییرات منفی و ۵ اثر و تغییرات مثبت بر محیط­ های مختلف است. همچنین با توجه به این نتایج توصیه به رعایت الزامات زیست محیطی می­ گردد.نوآوری، کاربرد نتایج: ارزیابی و اجرای پروژه راه آهن با روش ماتریس سریع  می تواند مناسب یا نامناسب بودن پروژه را با هزینه ی کمتر و در زمان کوتاه تری تعیین نماید.

ارزیابی اثرات محیط زیستی, ماتریس پاستاکیا(سریع), راه آهن سبزوار