عبدالهادی فقهی زاده - استاد دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران
شادی نفیسی - دانشیار دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران
سینا اسمعیل زاده - دانشجوی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات دانشگاه تهران

تفسیری که شیخ طوسی در قرن پنج هجری و در بغداد نوشته، ویژگی های خاص و منحصر به فردی دارد که آن را از تفاسیر شیعی متفاوت، و به تفاسیر اهل سنت شبیه تر کرده است؛ تا جایی که به سبب بعضی از این ویژگی ها انتقاد فیض کاشانی را متوجه خود ساخته و برخی دیگر را به این نتیجه رسانده که شیخ طوسی در نگارش تفسیر خود شیوه ای مبتنی بر تقیه را پیش گرفته است؛ چنان که در دوران معاصر نیز بعضی از مستشرقان این تفسیر را تفسیری معتزلی دانسته اند. حال آنکه با ملاحظه مجدد آرای تفسیری شیخ طوسی و روش او در بیان این آرا و همچنین با آگاهی از برخی نظرات موجود در دوره تالیف، این نتیجه به دست می آید که شیخ طوسی تفسیر خود را بر مبنای جدال احسن و عمدتا برای مخاطب عامه نوشته است. این مقاله بر آن است، با ذکر شواهد و قرائن موجود در تفسیر تبیان، به اثبات این مدعا بپردازد.

تفسیر تبیان, ابن جریر طبری, رجعت, نسخ