مرتضی یوسفی - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم باغبانی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگ
وحیده ناظری - دانشیار، گروه علوم باغبانی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
مهدی میرزا - دانشیار، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگ

نوروزک با نام علمی Salvia leriifolia Benth متعلق به تیره نعناعیان میباشد. از این گیاه در طب سنتی و مدرن به طور گستردهای استفاده میکنند. خواص آنتیاکسیدانی، آنتیباکتریایی و آنتیدیابتی برای این گیاه در طب مدرن به اثبات رسیده است. این تحقیق با هدف بررسی میزان اسانس در بخش های رویشی و زایشی نوروزک در مراحل فنولوژی متفاوت صورت گرفت بدین منظور پیکره رویشی گیاه در خرداد ماه 1389 در مرحله گل دهی کامل و در تیر ماه 1389 در مرحله تولید بذر از منطقه گوهسنگی مشهد جهت استخراج اسانس جمعآوری شد سپس بخشهای مختلف گیاه از همدیگر تفکیک شدند و اسانسگیری، به روش تقطیر با آب به کمک دستگاه کلونجر طبق فارماکوپه بریتانیا برای مدت 4 ساعت و با سه تکرار اسانس گیری شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد میانگین بازده اسانس در مرحله گلدهی (0/67) بیشتر از مرحله بذر دهی (0/50) میباشد. بیشترین میزان اسانس مربوط به برگ های گیاه (1/1 درصد در مرحله گلدهی و 0/94 درصد در مرحله بذر دهی) و کمترین میزان اسانس مربوط به ساقه گیاه ( 0/27 درصد در مرحله گلدهی و 0/14 درصد در مرحله بذردهی) میباشد. میزان اسانس گل، در مرحله بذر دهی و مرحله گلدهی به ترتیب برابر 0/66 و 0/41 درصد است. با توجه به نتایج می توان گفت برداشت پیکره رویشی گیاه به خصوص برگهای گیاه در مرحله تمام گل مناسبترین قسمت گیاه جهت به دست آوردن حداکثر میزان اسانس میباشد.

نوروزک، اسانس و جمعیت