محمد قلی زاده - Associate Professor, Department of Fisheries, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Gonbad Kavous University, Gonbad Kavous, Iran.
احمد شادی - Assistant Professor, Department of Biological Sciences and Technology, Faculty of Nano and Biological Sciences and Technology, Persian Gulf University, Bushehr, Iran.
عمار مریم آبادی - M.Sc in Chemistry, Zayton Lian Branch Laboratory Complex, Bushehr, Iran.
مهناز نعمتی - Ph.D in Food Technology Division, School of Industrial Technology, Universiti Sains Malaysia, Malaysia.
ونکاترامانان سناپاتی - Assistant Professor, Department of Disaster Management, Alagappa University, Karaikudi – ۶۳۰۰۰۳, Tamil Nadu, India.
سیواکومار کارتیکیان - Ph.D Candidate in Geology, Department of Geology, Faculty of Science, Alagappa University, Karaikudi, Tamil Nadu, India.

زمینه و هدف: رشد جمعیت و آلودگی های ناشی از تخلیه انواع فاضلاب های شهری، صنعتی و کشاورزی، شیرابه محل های دفن زباله و روان آب های سطحی سبب افزایش آلودگی منابع آب می گردند. ورود فلزات سنگین به محیط زیست به ویژه بوم سازگان آبی به علت ورود به زنجیره غذایی و به خطر افتادن سلامت انسان، یکی از نگرانی های جامعه است. این مطالعه به منظور تعیین میزان فلزات سنگین در عضله ماهیان کفشک زبان گاوی (Cynoglossus arel) و سنگسر معمولی (Pomadasys kaakan) در سواحل بوشهر، شمال خلیج فارس انجام شد. روش بررسی: این مطالعه توصیفی روی ۲۰ قطعه ماهی کفشک زبان گاوی و ۲۰ قطعه ماهی سنگسر معمولی از ۳ ایستگاه ساحلی استان بوشهر شامل دیر، دیلم و بندر بوشهر طی بهار سال ۱۴۰۱ انجام شد. نمونه ها به طور تصادفی از بازار ماهی انتخاب شدند و پس از عملیات آماده سازی، زیست سنجی و هضم عضله ماهی توسط اسید نیتریک غلیظ، اندازه گیری غلظت فلزات سنگین نیکل، روی، مس، سرب و کادمیوم (میکروگرم در گرم) بافت عضله با دستگاه ICP-OES انجام شد. سپس میزان غلظت عناصر در بافت عضله ماهی به منظور مصارف انسانی با استانداردهای بین المللی (FAO، WHO، FDA، NHMRC و UKMAFF) مقایسه و طبق روش آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا برای مصرف ماهی، برآورد جذب روزانه و شاخص های خطر فلزات سنگین محاسبه گردید. یافته ها: شاخص پتانسیل خطر برای هر دو گونه کمتر از یک به دست آمد. جذب روزانه و هفتگی ماهی کفشک زبان گاوی (روی > مس > نیکل> سرب> کادمیوم) و ماهی سنگسر معمولی (مس > روی > نیکل > سرب> کادمیوم) تعیین شد. میانگین غلظت فلزات سنگین نیکل، روی، مس، سرب و کادمیوم در بافت عضله گونه های مورد مطالعه به ترتیب ۱.۸۸±۰.۰۷ ، ۲۷.۱۶±۸.۱۱ ، ۱۱.۵۵±۴.۱۲ ، ۱.۱۴±۰.۰۶ ، ۰.۱۹±۰.۰۳ میکروگرم در گرم تعیین شدند. بیشترین مقادیر فلزات مورد مطالعه در آبزیان به ترتیب روی > مس > نیکل >سرب> کادمیوم بود. غلظت فلزات در نمونه های آنالیز شده در مقایسه با استانداردهای بین المللی پایین تر بود. نتیجه گیری: غلظت فلزات در ماهیان کفشک زبان گاوی و سنگسر معمولی از نظر مسمومیت، برای مصارف انسان قابل قبول ارزیابی شد. همچنین میزان پتانسیل خطرپذیری و شاخص خطر برای بیماری ‎های غیرسرطانی در بالغین و کودکان در بافت عضله ماهی کمتر از ۱ به دست آمد و مصرف این آبزیان هیچ مشکلی برای سلامت انسان ایجاد نمی کند.

Fishes, Heavy Metals, Persian Gulf, Iran, ماهیان, فلزات سنگین, خلیج فارس