ارزیابی واکنش لاین ها و هیبریدهای سورگوم علوفه ای به بیماری لکه برگی
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: فصلنامه تحقیقات غلات، دوره: 12، شماره: 3
- کد COI اختصاصی: JR_CRGU-12-3_006
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 89
نویسندگان
استادیار پژوهش، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
دانشیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران
استادیار پژوهش، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
چکیده
مقدمه: بیماری لکه برگی سورگوم (Target leaf spot) که عامل آن گونه قارچی Bipolaris sorghicola است، یکی از بیماریهای برگی مهم در سورگوم بهشمار میرود و چنانچه قبل از گلدهی ایجاد شود، میتواند منجر به خسارت و کاهش بیش از ۵۰ درصدی عملکرد دانه شود. این بیماری در ایران نیز دارای اهمیت زیادی است و معمولا در اغلب مناطق مرطوب کشور که گیاه سورگوم کشت میشود، وجود دارد. با توجه به اینکه تحقیقات انجام شده در کشور روی عوامل بیماریزای لکه برگی در سورگوم و بهویژه در زمینه مقاومت ارقام سورگوم به عوامل لکه برگی بسیار اندک است،از اینرو انجام تحقیقات در این زمینه ضروری بهنظر میرسد. بر این اساس، تحقیق حاضر با هدف ارزیابی واکنش ژنوتیپهای مختلف سورگوم به بیماری لکه برگی انجام شد. از ژنوتیپهای مقاوم شناسایی شده در این تحقیق میتوان جهت انتقال صفات مطلوب به گیاه میزبان در برنامههای بهنژادی آینده استفاده کرد.مواد و روشها: بهمنظور ارزیابی واکنش ژنوتیپهای مختلف سورگوم علوفهای به بیماریهای لکه برگی، ۲۵ ژنوتیپ سورگوم شامل ۱۰ هیبرید تجاری و ۱۵ لاین امیدبخش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو منطقه کرج و گرگان مورد ارزیابی قرار گرفتند. آلودگی مصنوعی ژنوتیپها در مزرعه با مخلوطی از چند جدایه بیماریزای قارچ عامل بیماری طی دو مرحله انجام شد. مرحله اول، با روش تزریق سوسپانسیون اسپور (۳ میلیلیتر در هر حلقه) با استفاده از سرنگ در مرحله سه تا چهار برگی، و مرحله دوم، با روش بازوکا با قرار دادن ۲-۳ دانه سورگوم آغشته به قارچ در مرحله شش تا هشت برگی، انجام شد. جهت ارزیابی واکنش ژنوتیپها و پیشرفت بیماری، صفاتی مانند درصد بوتههای آلوده (DI%) و شدت بیماری روی هر گیاه (DS%) دو هفته پس از آخرین مایهزنی یادداشتبرداری شد. علاوه بر آزمایش مزرعهای، واکنش ژنوتیپها به بیماری در یک آزمایش گلخانهای در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت.یافتههای تحقیق: نتایج این آزمایش نشان داد که تفاوت معنیداری بین ژنوتیپهای سورگوم مورد مطالعه از نظر مقاومت یا حساسیت به بیماری وجود داشت. بررسی شدت بیماری ژنوتیپها نشان داد که شدت بیماری لاینها و هیبریدهای مورد آزمایش در منطقه کرج از ۷/۰ تا ۷/۵۱ درصد و در منطقه گرگان از ۷/۱ و ۳/۶۶ درصد متغییر بود. هیبرید شماره ۸ (FGCS۱۱۰) با شدت بیماری ۷/۰ و ۷/۱ درصد بهترتیب در منطقه کرج و گرگان، کمترین میزان شدت بیماری را نشان داد و بهعنوان مقاوم ترین ژنوتیپ در هر دو منطقه شناخته شد و در مقابل، لاین شماره ۲ (FGS۱۰۹) با شدت بیماری ۷/۵۱ و ۳/۶۶ درصد بهترتیب در منطقه کرج و گرگان، حساسترین ژنوتیپ به بیماری بود. علاوه بر این، بین مناطق مورد مطالعه نیز تفاوت آماری معنیداری از نظر شدت بیماری کلیه ژنوتیپها مشاهده شد، بهطوری که شدت بیماری ثبت شده در منطقه گرگان نسبت به کرج بیشتر بود. همچنین، همبستگی مثبت و معنیداری (r = + ۰.۷۴ **) بین شدت بیماری و درصد آلودگی ارزیابی شده در ژنوتیپهای مختلف سورگوم در دو منطقه مورد مطالعه وجود داشت. نتایج آزمون گلخانهای نیز نتایج آزمون مزرعهای را تایید کرد.نتیجهگیری: نتایج این تحقیق منجر به شناسایی ژنوتیپهای مقاوم و نیمهمقاوم به بیماری لکه برگی در بین مواد ژنتیکی مورد مطالعه شد که می توان از آنها در برنامههای بهنژادی آینده استفاده کرد. نتایج بهدست آمده از منطقه کرج نشان داد که ژنوتیپ شماره ۸ (هیبرید خارجی FGCS۱۱۰) واکنش بسیار مقاوم، لاین شماره ۱۳ و هیبریدهای خارجی شماره ۱، ۶، ۷ و ۱۰ واکنش مقاوم و تعداد ۱۱ لاین بههمراه یک هیبرید خارجی نیز واکنش نیمهمقاوم به بیماری را نشان دادند. در مقابل در منطقه گرگان، هیبریدهای شماره ۷، ۸ و ۱۰ از گروه هیبریدهای خارجی، واکنش مقاوم و هفت لاین و پنج هیبرید خارجی نیز واکنش نیمهمقاوم به بیماری داشتند و در هیچیک از لاینهای مورد مطالعه در این منطقه واکنش مقاومت مشاهده نشد.کلیدواژه ها
حساسیت, ژنوتیپ, شدت بیماری, مقاومت, Bipolaris sorghicolaاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.