مهدی فرمانیان کاشانی - استادیار گروه مذاهب دانشگاه ادیان

امروزه سلفی گری یکی از جریان های فعال و پرطرف دار در جهان اسلام است و به همین دلیل فعالیت ها و رویکردهای آنان نقش تاثیرگذاری در موفقیت یا شکست تلاش های تقریبی دارد. با ظهور ابن تیمیه و تاکید آن بر درستی فهم اسلاف، مکتب سلفیه پدیدار شد. سلفیه در طول تاریخ در نقاط مختلفی از جهان اسلام، طرف دارانی پیدا کرد که هرچند در اصل سلفی گری مشترک بودند اما تفاوت هایی نیز با یکدیگر داشتند. این گرایش های سلفی را می توان چنین دسته بندی کرد: سلفیه تکفیری وهابی عربستان، سلفیه اعتدالی و افراطی دیوبندی شبه قاره هند، سلفیه اعتدالی زیدیه یمن، سلفیه تقریبی اخوان المسلمین مصر و سلفیه جهادی سید قطبی. با توجه به گرایش های ضد تقریبی ابن تیمیه، شاید بسیاری تصور کنند که تمام سلفیان مخالف تقریب اند؛ اما تقریبا نیمی از سلفیان مدافع وحدت اسلامی اند. در یک سوی طیف، سلفیان وهابی تکفیری قرار دارند که بیشترین نقش را در ایجاد تفرقه دارند و در سوی دیگر طیف گروهی از اخوان المسلمین مصر قرار گرفته اند که تقریب مذاهب در دستور کار خویش قرار داده اند. در مقاله حاضر ضمن معرفی گرایش های مختلف سلفی و اندیشه های آنان، میزان ضدیت و یا هماهنگی آنان با اهداف تقریبی بررسی می شود.

سلفیه, تقریب, وحدت اسلامی, وهابیت, دیوبندیه, اخوان المسلمین