سیده زینب حسینی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی تولیدات گیاهی، گرایش اصلاح گیاهان باغبا
محمود لطفی - استادیار گروه باغبانی پردیس ابوریحان،تهران
جواد هادیان - استادیار پژوهشکده گیاهان دارویی دانشگاه شهید بهشتی،تهران
محمود غفاری - استاد موسسه بیوفیزیک و بیوشیمی دانشگاه تهران

مرزه از خانواده Labiateae به دلیل خاصیت دارویی مورد توجه خاصی قرار گرفته و بین گونه های آن از لحاظ مورفولوژی تفاوت زیادی وجود دارد. در این تحقیق از تکنیک تجزیه کاریوتیپی به کمک نرم افزار جهت بررسی تنوع استفاده شده است. برای این منظور بذرهای 11 گونه کشت و بعد از جوانه زنی بذرها از مریستم انتهایی ریشه برای مطالعه کاریوتیپی استفاده و مشخصات سیتوژنتیکی همانند تعداد کروموزم، طول و عرض کروموزم، شاخص سانترومر، درصد شکل کلی محاسبه شدند. تجزیه واریانس بر اساس صفات کروموزمی در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار بیانگر اختلاف معنی دار بین کلیه گونه ها از لحاظ اکثر صفات داشت. نتایج حاکی از آن بود که تعداد کروموزم پایه بین گونه ها X=6 و X=7 و از لحاظ سطح پلوئیدی از دیپلوئید تا اکتا پلوئید متفاوت بودند. مطالعه تقارن کاریوتیپی گونه ها با کمک جدول دو طرفه استبینز نشان داد که گونه S.hortensis متقارن ترین و گونه S.atropatana نامتقارن ترین و در عین حال متکامل ترین گونه به شمار می روند. متوسط طول کروموزم بین گونه ها از حدود 1/7 میکرون S. hortensis var hokm abad تا 4 میکرون در S.atropatana متغیر بود.

سیتوژنتیک، کروموزم، کاریوتایپ، مرزه