علی مفتخری - دکتری اقتصاد، گروه اقتصاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران.
محمد جعفری - دانشیار، گروه اقتصاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران.
اسمعیل ابونوری - استاد، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.
یونس نادمی - استادیار، گروه اقتصاد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی (ره)، بروجرد، ایران.

جنبه­ها و حوزه­­های مختلفی در کشورهای درحال توسعه همواره متاثر از فرار مغزها بوده است. در واقع مهاجرت نخبگان یکی از چالش­هایی است که این کشورها با آن روبه­رو هستند. بررسی نتایج تاثیر متغیرهای نهادی به خصوص سرمایه اجتماعی بر فرار مغزها در این کشورها می­تواند راهکار مناسبی در رفع یا اصلاح معضلات ناشی از این پدیده مهم ارائه نموده و با ایجاد سازوکار مناسب و برنامه منسجم از هدررفت سرمایه انسانی و نیروی متخصص و ماهر در این جوامع جلوگیری به عمل آورد. به همین دلیل این مقاله به بررسی اثرات سرمایه اجتماعی بر فرار مغزها در کشورهای عضو سازمان همکاری­های شانگهای طی سال­های ۲۰۱۸-۲۰۰۹ پرداخته است. نتایج نشان داده است که سرمایه اجتماعی تاثیری غیرخطی و آستانه­ای بر فرار مغزها داشته است. با توجه به اینکه ضریب سرمایه اجتماعی مثبت و ضریب توان دوم سرمایه اجتماعی منفی شده است، سرمایه اجتماعی در سطوح پایین باعث تشدید فرار مغزها از کشورهای مورد مطالعه شده، اما ارتقای سطح سرمایه اجتماعی و عبور آن از سطحی آستانه­ای در جامعه، تاثیری منفی بر فرار مغزها برجای گذاشته است که با مشخص شدن سطح آستانه­ای در این جوامع و تلاش در جهت ارتقای سرمایه اجتماعی به این سطح، به مثابه عامل اثرگذار بر فرار مغزها، می­توان از خروج قشر نخبگانی در این کشورها جلوگیری کرد.

فرار مغزها, متغیرهای نهادی, سرمایه اجتماعی, سازمان همکاری های شانگهای, مدل پانل دیتا