بهاره امینی
حسین مددی

آگاهی از الگوی توزیع فضایی اطلاعات مهمی را برای درک رفتار اساسی یک گونه فراهم می­کند. از منظر تحقیقاتی، اطلاعات در مورد الگوی پراکنش، برای مشخص کردن الگوی نمونه­ برداری ، تعیین بهینه اندازه نمونه و ساخت برنامه ­های نمونه برداری دنباله­­ ای می­تواند به­کار رود. در هر برنامه مدیریت تلفیقی کنترل آفات نمونه ­برداری از جمعیت آفت و دشمنان طبیعی­ اش یک جزء کلیدی به شمار می­ رود. به همین منظور طی فصل زراعی ۱۳۹۰-۱۳۸۹ برای تخمین جمعیت شته مومی کلم (Brevicoryne brassicae (L.و زنبور پارازیتوئید اصلی آن Mc'Intosh Diaeretiella rapae اقدام به نمونه­ برداری از جمعیت آن­ها در دو مزرعه کلزا با روش­ های آبیاری بارانی و غرقابی در منطقه دستجرد استان همدان شد. نمونه برداری به صورت هفتگی انجام و الگوی پراکنش فضایی با استفاده از روشهای قانون نمایی تایلور و شاخص ایوائو تعیین گردید. با استفاده از قانون تایلور، مقدار ضریب b برای شته مومی کلم در مزارع آبیاری بارانی و غرقابی به ترتیب ۲۱۱/۰±۷۷۰/۱ و ۱۲۲/۰±۷۵۹/۱ و برای زنبور پارازیتوئید D. rapae ۰۶۶۷/۰±۴۹۳/۱ و ۱۲۵/۰±۵۲۷/۱ برآورد شد که نشان ­دهنده تجمعی بودن الگوی پراکنش هر دو گونه در هر دو روش آبیاری است. با توجه به برازش بهتر مدل تایلور با داده­ها ضرایب برآورد شده α و β بااستفاده از این مدل در معادله گرین برای ایجاد برنامه نمونه­برداری با دقت ثابت برای تعیین انبوهی شته مومی کلم مورد استفاده قرار گرفت. نتایج به­ دست آمده می­ تواند در مدیریت جمعیت شته مومی کلم در مزارع کلزا مورد استفاده قرار گیرد.

پراکنش, شته مومی کلم, دشمنان طبیعی, قانون نمایی تایلور, نمونه برداری