مسعود حیدری - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
شهریار جعفری - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
جواد کریم زاده اصفهانی - بخش تحقیقات گیاه پزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران
مریم نگهبان - بخش تحقیقات آفت کش ها، موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
جهانشیر شاکرمی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

اسانس­های گیاهی متابولیت­های ثانویه هستند که از گیاهان در برابر طیف وسیعی از بندپایان و عوامل بیماری­زای گیاهی محافظت می­کنند. کپسوله­کردن اسانس­های گیاهی می­تواند باعث افزایش پایداری و اثربخشی این ترکیبات برای مقابله با آفات شود. در مطالعه حاضر، اسانس آویشن­دنایی، Thymus daenensis Celak. (Lamiales: Lamiaceae)، از طریق روش تقطیر با آب جداسازی شده و سپس، نانوکپسول اوره-فرمالدئید اسانس آن با استفاده از روش پلیمریزاسیون درجا تهیه شد. به­علاوه، تاثیر غلظت زیرکشنده ۲۵ درصد (LC۲۵) فرمولاسیون­های خالص و نانوکپسول اسانس آویشن دنایی به روش غوطه­ور کردن برگ روی فراسنجه­های جدول زندگی شته مومی کلم، Brevicoryne brassicae L. (Hem.: Aphididae)، در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. براساس نتایج به­دست آمده، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) در تیمارهای فرمولاسیون نانوکپسول، فرمولاسیون خالص، شاهد ۱ (آب مقطر به همراه Tween ۸۰ (۵/۰ درصد)) و شاهد ۲ (آب مقطر) به­ترتیب برابر با ۱۶/۰، ۲۱/۰، ۲۹/۰ و ۲۹/۰ بر روز بود. مقدار نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) نیز در شته­های تیمار­شده با فرمولاسیون نانوکپسول (۱۷/۱ بر روز) به­طور معنی­داری کمتر از شته­های تیمار­شده با فرمولاسیون خالص (۲۴/۱) و گروه­های شاهد ۱ (۳۴/۱) و شاهد ۲ (۳۳/۱) بود. هم­چنین، نرخ خالص تولید مثل(R۰) به­ترتیب در شته­های تیمار­شده با فرمولاسیون­های نانوکپسول و خالص برابر ۲۴/۵ و ۸۴/۹ پوره به ازای هر ماده بود که به­طور معنی­داری کمتر از تیمارهای شاهد بود. بیشترین و کمترین مقدار زمان یک نسل (T) به­ترتیب در تیمارهای شاهد ۲ (۲۵/۱۱ روز) و فرمولاسیون نانوکپسول (۳۲/۱۰ روز) مشاهده شد. بر اساس یافته­های مطالعه حاضر، فرمولاسیون نانوکپسول اسانس آویشن دنایی برای استفاده در مدیریت تلفیقی شته مومی کلم پیشنهاد می­شود.

نانوذرات, پلیمریزاسیون, اثرات زیرکشندگی, حشره کش گیاهی, نرخ ذاتی افزایش جمعیت