امیرحسین دانای طوس - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
شهریار جعفری - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
بابک حیدری علیزاده - موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
حسین فرازمند - موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

کرم گلوگاه انار مهم ترین آفت انار در برخی کشورها از جمله ایران است. استفاده از فرومون جنسی از روش های پایش و کنترل این آفت است. جزء اصلی فرومون شب­پره گلوگاه انار، (Z, E)-۹,۱۱,۱۳-Tetradecatrienal، ناپایدار بوده و جلب­کنندگی شبه فرومون آن، (Z, E)-۷,۹,۱۱-Dodecatrienyl format، نیز کمتر از فرومون جنسی است. فناوری نانو می تواند نقش مهمی در افزایش کارایی فرومون ها از طریق رهاسازی تدریجی داشته باشد. در این تحقیق با هدف افزایش پایداری فرومون جنسی این حشره در شرایط باغ، ضمن تهیه نانوکپسول حاوی جزء اصلی فرومون جنسی آفت، آزمایشی در قالب طرح فاکتوریل بر پایه بلوک­های کاملا تصادفی با دو فاکتور نوع جلب­کننده (شامل نانوکپسول حاوی فرومون جنسی و پخش­کننده تجاری شبه فرومون) و زمان تعویض جلب کننده (شامل یک، دو، چهار و هشت هفته) انجام شد. بر اساس نتایج فرمولاسیون نانوکپسول حاوی فرومون جنسی کارایی بهتری نسبت به شبه فرومون داشت. میانگین تعداد نرهای جلب شده به نانوکپسول حاوی فرومون جنسی در زمان های تعویض آن شامل یک، دو، چهار و هشت هفته به ترتیب ۹۳/۱، ۷۴/۱، ۵۱/۱ و ۶/۰ حشره در روز بود؛ اما میانگین تعداد افراد نر جلب شده به شبه فرومون در زمان های مذکور به­ترتیب ۱۷/۱، ۸۹/۰، ۵۶/۰ و ۱۴/۰ حشره در روز بود. همچنین، نانوکپسول فرومون تا ۴۹ روز و پخش­کننده شبه فرومون تا ۲۱ روز قابلیت جلب حشرات را داشتند. با توجه به نتایج این تحقیق نانوکپسول فرومون جنسی این آفت برای پایش و کنترل این آفت توصیه می شود.

شب پره کرم گلوگاه انار, فرمولاسیون جدید فرومون, انار, کارایی پخش کننده فرومون