زهرا غریب حسینی - دانشجوی دکتری ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
محمدصادق بصیری - دانشیار دانشگاه شهید باهنر کرمان

حسن تعلیل یکی از صناعات ادبی است که علت هر پدیده را به صورت ادبی و با زبان هنر و تصویر بیان می کند. انوری از بزرگترین قصیده سرایان قرن ششم هجری است که به مدح و وصف شاهان و امیران معاصر خویش پرداخته است. او در این شیوه به منظور خلق مضامین و تصاویر تازه، از صنعت حسن تعلیل استفاده چشمگیری کرده است. در این مقاله، بعد از بیان مختصری از زندگی انوری و تعریف حسن تعلیل، شیوه­ های کاربردی حسن تعلیل در قصاید او بررسی شده است؛ در قصاید انوری حسن تعلیل شامل ماه و خورشید، افلاک و ستارگان، منسوبات ستارگان، آب و باد و خاک و آتش، قوانین طبیعت و قراردادهای طبیعی، سنت­ های ادبی و دلیل تراشی های غریب و بعضا غلو آمیز و مبتذل است که درباره هر یک با ذکر شواهدی چند بحث شده است.

انوری, مدح, حسن تعلیل, قصیده