حسین رضویان - نویسنده مسئول، دانشیار گروه زبانشناسی همگانی، دانشگاه سمنان
طاهره آزادی - دانش آموخته کارشناسی ارشد آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان، دانشگاه سمنان

با وجود متنوع بودن منابع الکترونیکی، می­توان کتاب درسی را از اصلی­ترین ابزار آموزش زبان دانست. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل اطلاعات و مولفه­های نشانه­شناختی بر اساس رویکرد «نشانه­شناسی فرهنگی مکتب مسکو- تارتو» در مجموعه کتاب­های «فارسی بیاموزیم» می­باشد. فرهنگ مظهر توانایی­های شناختی انسان است و امروزه جوامع بشری همه جهت­های زندگی انسان و به­ویژه فعالیت­های شناختی را در قالب فرهنگ ارائه می­دهند. نشانه­شناسی فرهنگی زیرشاخه­ای از نشانه­شناسی می­باشد که موضوع آن فرهنگ است. در این شاخه نشانه­شناسی بعضی نظام­های نشانه­ای ویژه را به­عنوان صورت­های نمادین توصیف می­شود. پژوهش حاضر تلاش می­کند تا تحلیلی جامع از چگونگی ارائه­ی نشانه­شناسی فرهنگی در مجموعه کتاب­های «فارسی بیاموزیم» انجام شود و از مفاهیم نشانه­شناسی فرهنگی نقش فرهنگ خود و دیگری در آموزش زبان فارسی بیان شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که کتاب در بازنمایی­های خود و دیگری در ارتباط با هر رمزگان، با استفاده از برخی سوژه­ها موفق عمل کرده است و در نهایت این مجموعه خودی شکوهمند را به نمایش می­گذارد. بنابراین فرهنگ دیگری را به حاشیه برده و از فرهنگ غیرخودی بهره­ای نمی­برد. نشانه­های فرهنگی متنوعی در سراسر تاریخ و پهنه­ی این سرزمین وجود دارد و فرهنگ ایرانی که در آن جذب و خودی­سازی بیشتر از طرد و نفی و گریز می­باشد. بر اساس نتایج پژوهش، نشانه­های فرهنگی در این مجموعه در قالب آداب و رسوم، اماکن، پوشاک، خوراک و ... بخوبی به زبان آموز غیرایرانی ارائه شده است.

نشانه شناسی فرهنگی, آموزش فارسی, خود و دیگری فرهنگی, کتاب فارسی بیاموزیم, مکتب مسکو- تارتو