غلامرضا خاکیان دهکردی - دانشجوی کارشناس ارشد هواشناسی کشاورزی دانشکده علوم پایه دانشگاه آزا
غلامعلی کمالی - دانشیار گروه هواشناس واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشکده علوم پاینه د
سهرام حجام - دانشیار هیدرومتئورولوژی گروه هواشناسی واحد علوم و تحقیقات تهران، دا
علیرضا ابراهیمی - کارشناس اقلیم شناسی اداره هواشناسی اصفهان

روغن لزا بعلت درصد پائین اسیدهای چرب اشباع و کیفیت بسیار مطلوب آن از اهمیت خاصی در رژیم غذایی برخوردار است. سرما یکی از عوامل محدود کننده کشت و کار محصول روغنی کلزا در استان چهارمحال بختیاری می باشد. این استان یکی از منابع مستعد کشت ارقام سردسیری گیاه کلزا بوده که به دلیل عدم رعایت تاریخ مناسب کاشت، هر ساله شاهد خسارت سرما هستیم. مقاوم ترین مرحله فنولوژی این گیاه در زمستان رزت بیشتر از هشت برگ، با طول مناسب است که با تاریخ کاشت به موقع بدست می آید. در این تحقیق با محاسبه شاخص درجه- روز رشدهای مورد نیاز گیاه در مراحل مختلف فنولوژی، مواردی همچون انتخاب نوع رقم، تعیین تاریخ کاشت، پیش بینی زمان برداشت ممکن شد. با یک مطالعه ده ساله این شاخص به دو صورت مؤثر (مجموع متوسط دماهای روزانه بالاتر از آستانه رویشی) و فعال (مجموع متوسط دماهای روزانه بالاتر از صفر درجه) برای مراحل مختلف فنولوژی گیان در منطقه شهر کرد بدست آمد. این محاسبات نشان داد کلزای مقاوم به سرما از هنگام کاشت تا رسیدن به مرحله رزت هشت برگی و شروع توقف رویش در فصل زمستان سرجمع به حدود 921 درجه- روز- رشد نیاز حرارتی فعال و 566 درجه - روز- رشد نیاز حرارتی مؤثر ا حتیاج دارد. تکمیل این میزان نیاز حرارتی طی سالهای دوره آماری چهار ایستگاه اصلی هواشناسی استان مبنای ایجادی یک سری داده تاریخی شد. با تبدیل این تاریخ ها به تقویم ژولیوسی و انجام محاسبات آماری، توزیع های قابل برازش بر داده ها آزمون گردید. در نهایت برای بهترین تاریخ های کاشت کلزاف با روش واحدهای حرارتی فعال در شهر کرد با احتمال 75 درصد تا روز 21 شهریور، در شهرستان برجن تاروز 16 شهریور در شهرستان لردگان تا روز 7 مهر و برای شهرستان کوهرنگ تا روز 14 شهریور بدست آمد.

تاریخ کاشت، درجه- روز- رشد، سرما،کلزا