جواد مصرآبادی - دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
رجب ربوی - دانشگاه فنی-حرفه ای
جواد حاتمی - دانشگاه تربیت مدرس
تورج هاشمی - دانشگاه تبریز

دوزبانگی موضوعی آشنا و فراگیر در جوامع امروزی به­ویژه در کشور ایران است که برطبق نتایج پژوهش­ها از لحاظ تعلیم و تربیت آثار خاص خود را دارد. هدف این پژوهش تعیین اندازه اثر ترکیبی پیامدهای شناختی- تحصیلی دوزبانگی براساس پژوهش­های داخل کشور به­وسیله یک روند تحقیقی فراتحلیل است. جامعه آماری به تحقیقات در دسترس مرتبط با پیامدهای شناختی - تحصیلی دوزبانگی در داخل کشور مربوط می­شود که پس از لحاظ ملاک­های ورود و خروج در نهایت نتایج کمی ۲۱ تحقیق تحلیل شدند. ترکیب اندازه­های اثر اختلاف فراگیران دوزبانه نسبت به تک­زبانه حاصل از این تحقیقات نشان دادند که به­صورت کلی دوزبانه­ها نسبت به تک­زبانه­ها از لحاظ شناختی ضعیف­تر هستند (۲۷/۰-=ES). این تفاوت در بیش از دو سوم اندازه­های اثر تحقیقات اولیه مشاهده شد. با این وجود با تحلیل­های دقیق­تر مشخص شد که تفاوت­های معنادار بین دو گروه در شاخص­های تحصیلی است (۳۶/۰-=ES) و در شاخص­های پایه شناختی همچون هوش بین دو گروه تفاوت معناداری وجود نداشت (۱۰/۰-=ES).  همچنین تحلیل­های تکمیلی نشان دادند که از بین بازده­های مرتبط با پیشرفت تحصیلی بزرگ­ترین اندازه اثر اختلاف بین دو گروه دوزبانه و تک­زبانه در دروسی همچون نوشتن و خواندن است تا در دروسی مانند ریاضی و علوم. دیگر یافته این بخش از تحلیل­ها نشان داد که زبان دوزبانه­ها می­تواند بر شاخص­های اندازه اثر تفاوت دوزبانه­ها از تک­زبانه­ها تاثیر گذار باشد.

دوزبانگی, دوزبانه, فراتحلیل, زبان