تحلیل آماری تغییرات بلندمدت بارش، دبی و کاربری اراضی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز تجن، شمال ایران)
- سال انتشار: 1402
- محل انتشار: فصلنامه مدیریت جامع حوزه های آبخیز، دوره: 3، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_IWM-3-2_004
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 122
نویسندگان
فارغ التحصیل کارشناسی گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
رواناب تولیدشده حوضه آبریز تجن در استان مازندران، به دلیل فعالیتهای شدید انسانساخت (تغییرات کاربری و ساخت سد) در سطح حوضه زهکشی آن، روند نزولی را نشان میدهد و این موضوع میتواند در بلندمدت بقای اکوسیستم دریای خزر و پایداری منابع آب حوضه را دچار مخاطره نماید. لذا بررسی روند تغییرات زمانی دبی حوضه می تواند کمک شایانی به مدیران در راستای برنامه ریزی جهت حفظ تعادل اکولوژیک و خدمات اکوسیستمی حوضه آبریز نماید. به عنوان هدف اصلی انجام این پژوهش، روند تغییرات ماهانه ۴ ایستگاه هیدرومتری و ۶ ایستگاه باران سنجی در سطح حوضه آبریز تجن طی دوره ۵۰ ساله ۱۳۹۹-۱۳۵۰ موردبررسی قرار گرفته است. به منظور آشکارسازی روند تغییرات متغیرها، از آزمون ناپارامتریک من-کندال، شاخص شیب سن و شاخص مقادیر تجمعی استانداردشده استفاده شد و نتایج حاکی از بروز اغتشاشات در روند دبی زیرحوضهها و عدم پیروی آن از بارش است. بهطوریکه طی دوره ۳۰ ساله ۱۳۷۷-۱۳۴۸ داده های بارش ایستگاههای موردمطالعه با شیب متوسط ۴۶۳/۰- میلی متر در سال دارای روند کاهشی بودند و در مقابل دبی خروجی با شیب متوسط ۰۲/۱ مترمکعب بر ثانیه در سال، روند افزایشی داشته است. متقابلا طی دوره زمانی بین سال های ۱۳۹۹-۱۳۷۷ به رغم وجود روند مثبت داده های بارش با شیب متوسط ۳۴۳/۰ میلی متر در سال، دبی با شیب متوسط ۲۴۹/۲- مترمکعب بر ثانیه در سال روند کاهشی را نشان میدهد. با بررسی وضعیت تغییرات کاربری اراضی در مقاطع زمانی ۱۳۶۳ و ۱۴۰۰، نتایج حاکی از کاهش ۱۶ و ۱۱ درصدی اراضی مرتع و جنگل و افزایش ۱۱۰ و ۶۷۰ درصدی اراضی کشت آبی و نواحی شهری در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۶۳ است. یافته های این تحقیق نشان داد که روند تغییرات زمانی دبی زیرحوضهها از بارش تبعیت نمیکند و عامل اصلی کاهش خدمات اکوسیستمی حوزه آبریز تجن در قالب تولید رواناب، تاثیر فعالیتهای انسانی در قالب تغییرات کاربری و ساخت سد در حوضه آبریز موردمطالعه است.کلیدواژه ها
آزمون من کندال, حوزه آبخیز تجن, خدمات اکوسیستمی, رواناب سطحی, فعالیت های انسان ساختاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.