سیدمحمدصادق طباطبایی - استادیار دانشگاه اصفهان
عادل پرنیان جوی - دانشجوی دکتری فقه و حقوق خصوصی

وقف یکی از اعمال حقوقی است که درباره عقد یا ایقاع بودن آن و نیز در اینکه قبض شرط صحت یا لزوم وقف است، بین حقوق دانان اسلامی اتفاق نظر وجود ندارد. برخی، مال موقوفه را ملک خداوند و برخی نیز متعلق به موقوف علیه می دانند. اگر قبول و قبض شرط تحقق وقف نباشد و ملکیت از آن موقوف علیه باشد، می توان وقف را مصداقی از ایقاع مملک دانست. با مراجعه به آرای فقها معلوم می شود که نه تنها قبول در وقف لازم نیست، بلکه قبض نیز از شرایط لزوم وقف است. بنابراین بر فرض آنکه مالکیت موقوفه به خداوند منتقل شود یا وقف فک ملک باشد، باز هم منافع مال موقوفه در ملکیت موقوف علیه وارد می شود، هرچند قول مشهور هم مالکیت عین و هم منافع را متعلق به موقوف علیه می داند. بنابراین می توان وقف را ماهیتا ایقاع مملک دانست.

وقف, عقد, ایقاع, مالکیت موقوفه, ایقاع مملک