سیداحمد میرحسینی - دانشیار پردیس فارابی دانشگاه تهران
حسن آب سواران - کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی

یکی از موجبات ضمان قهری، تسبیب است. تسبیب یعنی فردی به طور غیر مستقیم باعث آسیب رسیدن به دیگری شود. از آنجا که مشخص کردن ضامن واقعی برای قضات و طرفین دعوی اهمیت به سزایی دارد و از طرفی، تعریفی که در قانون ذکر شده و دیگر تعاریف بیان شده، به دلیل اشکالات و ابهاماتی که دارند، نمی توانند از عهده این مهم برآیند، بر آن شدیم تا نقاط تاریک و اشکالات آن را با تجزیه و تحلیل روایات اهل بیتM ، رفع و با در نظر گرفتن تک تک روایات مربوطه و استفاده از نظریات فقیهان برجسته، ملاک ها و ضوابطی را درباره تشخیص ضامن واقعی در ضمان تسبیب به دست آوریم. از نتایج به دست آمده این است که عنوان «ضرر» به دلیل گستردگی مفهومش، به جای عنوان «تلف» یا «جنایت» به کار گرفته شود تا تمامی ضررهای نفسی، مالی و حتی عرضی را شامل شود. همچنین بی اختیار شدن شخص زیان دیده، مجاز بودن افعال مسبب و زیان دیده، ملاک هایی هستند که باید به آن ها در تشخیص ضامن به تسبیب توجه شود و دور یا نزدیک بودن وی در سلسله علل ایجاد ضرر نباید مد نظر قرار گیرد.

اتلاف, تسبیب, سبب, ضرر, ضمان, علت, قوانین موضوعه, مسبب