فائزه محمدی کشکا
همت اله پیردشتی
یاسر یعقوبیان

چکیده مقدمه: کشاورزی پایدار بر پایه مصرف کودهای زیستی با هدف حذف یا کاهش چشم گیر در مصرف نهاده های شیمیایی، یک راه حل مطلوب برای غلبه بر مشکلات زیست محیطی از جمله آلودگی منابع آب، افت کیفیت محصولات کشاورزی و کاهش میزان حاصل خیزی خاک ها به شمار می آید. مواد و روش ها: آزمایشی مزرعه ای در بهار ۱۳۹۴ به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان قائم شهر انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل سه سطح کود فسفر (صفر، ۵۰ و ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار از منبع سوپر فسفات تریپل) و به کارگیری قارچ های Trichoderma virens و Piriformospora indica در چهار سطح (عدم تلقیح (شاهد)، تلقیح بذر، تلقیح نشاء و تلقیح بذر + نشاء حاصل) بود. نتایج: نتایج آزمایش حاکی از تاثیر مثبت و معنی دار تلقیح قارچ ها بر صفات عملکرد شلتوک، زیست توده و وزن خوشه در بوته گیاه برنج بود؛ به طوری که عملکرد شلتوک و زیست توده در روش تلقیح بذر به ترتیب افزایش معنی دار ۸/۴۲ و ۹/۳۶ درصدی را نشان داد. در شرایط کاربرد کود فسفر صفر و ۵۰ کیلوگرم در هکتار، تلقیح قارچ ها به روش بذرمال باعث افزایش معنی‎دار صفات وزن خوشه در بوته (به ترتیب ۷/۳۵ و ۴/۴۵ درصد)، وزن شلتوک در خوشه (به ترتیب ۹/۲ و ۸/۲۴ درصد) و زیست توده (به ترتیب حدود ۴۰ و ۴۱ درصد) گیاه برنج شد. در کاربرد سطح فسفر ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار نیز، تلقیح قارچ ها با روش های تلقیح بذر، نشاء و تلقیح بذر و نشاء زیست توده را به ترتیب حدود ۳۰، ۴۳ و ۲۴ درصد افزایش داد. نتیجه گیری: به طور کلی، این آزمایش نشان داد که کاربرد هم زمان دو قارچ P. indica، T. virens و کود شیمیایی فسفر اثر افزایشی بیش تری نسبت به کاربرد جداگانه کود شیمیایی فسفر به همراه داشت. واژه های کلیدی: برنج، تریکودرما، قارچ اندوفیت، زیست توده، عملکرد