نیاپرستی اشکانیان؛ خاستگاه و ماهیت دینی و سیاسی آن
- سال انتشار: 1402
- محل انتشار: فصلنامه پژوهش های تاریخی، دوره: 15، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_JHRU-15-1_006
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 201
نویسندگان
استادیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران
دانشجوی دکتری تاریخ ایران باستان، گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
چکیده
یکی از مسائلی که درباره اثرپذیری پادشاهی اشکانی از فرهنگ یونانیمآبی مطرح میشود، رسم پرستش پادشاه است. بیشتر محققان این فرض را مسلم دانستهاند که اشکانیان در این زمینه از رسوم پادشاهی سلوکی پیروی کرده و به پیروی از آنان بنیان گذار این سلسله را به مقام الوهیت رساندهاند. اطلاعات موجود در این باره علاوه بر چند گزارش تاریخی، برخی مدارک باستان شناسی و سکهشناختی را هم شامل میشود. آیا اشکانیان به تقلید از فرهنگ یونانیمآبی، نیاکان خود را پرستش کردند؟ مقاله پیش رو با تاکید بر سنتهای ایرانی، فرض موجود را بازنگری می کند. بیشک اشکانیان برای تحکیم فرمانروایی خود و برای کسب مشروعیت در روزگاری که پادشاهی، نهادی الهی تلقی میشد، از القاب پرطمطراق پادشاهان یونانیمآب بر سکهها تقلید کردهاند. آنها مسلما در این راستا از سنن هنری هلنیستی نیز بهره گرفتهاند؛ اما برخلاف پادشاهان سلوکی و بطلمیوسی، هیچ مدرکی وجود ندارد که مشخصا کیش پرستش پادشاهان زنده را در این دوره تایید کند. نتایج حاصل از این پژوهش نیز که با شیوه توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر اسناد و مدارک ایرانی، یعنی متون زردشتی و سفالنبشتههای نسا انجام شده است، نشان میدهد گزاره الوهیت ارشک در منابع و بناهای یادمانی نسای کهنه، به وجود رسم تقدیس و بزرگداشت نیاکان شاهی اشاره دارد که خاستگاه اصلی آن نه یونانیمآبی، بلکه باورهای کهن و اصیل ایرانی/زردشتی در پرستش فروهرها بوده است.کلیدواژه ها
اشکانیان, کیش پرستش پادشاه, نیاپرستی, یونانیمآبی, فروهرهااطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.