زهرا غلامی رویین تن - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مطالعات معماری ایران
حجت اله عبدی اردکانی - استادیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز

آرامگاه ها، به عنوان یکی از مهم ترین گونه های معماری ایرانی همواره مورد توجه بودهاند و موجودیت و شکل-گیری این بناها در ارتباط با شخصیت های مذهبی و یا بزرگان محلی و منطقه ای تفسیر میشود. در بررسیسیر تحول معماری ایران از نخستین نمونه ها تا روزگار حاضر، معماری عهد ایلخانی بخش مهمی به شمار میآید. معماری این دوره اگرچه استمرار جریان های گذشته بودهاست، اما سبک بناها از جمله مقابر، دارایویژگی های خاص این دوره است و تحولات چشمگیری در آن رخ داده است. به نظر می رسد تاکنون مطالعاتگسترده ای درباره این مقابر صورت گرفته است، اما به واسطه وجود نمونه های با ارزشی که امروزه در معرضتخریب قرار گرفته اند، بررسی ساختار فضایی و الگوی کالبدی مقابر دوره ی ایلخانی امری ضروری است.پژوهشی که نتایج آن در نوشتار حاضر ارائه میشود، در پی آن است تا ضمن معرفی مقابر گنبد سبز شهر قممربوط به دوره ایلخانی، جایگاه این مقابر در گذشته تا به امروز را بررسی کند و از طریق آن تاریخ ساخت مقبرهشمالی که امروزه به علت از بین رفتن کتیبه، مشخص نیست را تعیین کند. در نتیجه ی این پژوهش روشن شدکه با توجه به مقایسه ی این بنا با دو بنای دیگر و همچنین آرامگاه های عصر ایلخانی، مقبره شمالی نیز متعلقبه همین دوران بوده است و از نظر کاربری این مقبره، به احتمال زیاد مدفن یکی از افراد خاندان صفی است کهدر قم حکومت می کرده است.

گنبد سبز قم، مقبره، دروازه کاشان، ایلخانی