مجید پریشان - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران ایران

تنوع، تعدد و پراکنش در داخل نظام سکونت گاهی روستایی ایران، به همراه عملکردهای نامطلوب دهه های اخیردخالت نا بخردانه انسان در فضای سکونت گاهی، منجر به توسعه ناهمگن در خصوص توزیع جمعیت، فعالیت، امکانات وخدمات در میان و حتی داخل حوزه های شهری و روستایی شده است. و بازتاب چنین پویشی توزیع نامطلوب امکانات وخدمات و به تبع آن از هم گسیختگی سازمان فضایی و سلسله مراتبی اسکان و نهایتا توسعه نیافتگی سکونت گاه هایروستایی می باشد. در چنین برهه ای از زمان ساماندهی فضا های سکونت گا ها بویژه سکونت گاه های پیرا-شهری در جهتمدیریت هدفمند و بهینه فضا به عنوان ابزاری مناسب جهت تحقق و دستیابی به اهداف امروزین توسعه ضرورتی بس ویژهمیابد. بنابراین پژوهش حاضر با اتکای به واقعیت های مذکور، در صدد یافتن پاسخ به این سوالات است. ۱- نظام موجود توزیعفضایی امکانات و خدمات در بخش مرکزی پیرا-شهری شهر بانه چگونه است و کدامین سکونتگاه ها نسبت به بقیه نقشمکان مرکزی داشته و در توسعه محلی و ناحیه ای نقش دارند؟ وبا توجه به واقعیت های موجود ، الگوی سلسله مراتبی مطلوبو بهینه نظام سکونت گاهی به چه شیوه ای است؟ در راستای پاسخ به سوالات مذکور، با استفاده از روش اسنادی(کتابخانه ای)و میدانی با استفاده از تکنیک هایی همچون شاخص گذاری گوتمن، تاکسنومی عددی و با توجه به شرایط منطقه مطالعاتی،الگوی مطلوب سلسله مراتبی نظام سکونت گاهی تدوین و ارائه شد. یافته های تحقیق نشان داد که یکی از حلقه های مفقودزمینه ساز توسعه در منطقه مطالعاتی، فقدان سلسله مراتب مطلوب توزیع امکانات و خدمات، مراجعه مکرر سکونت گاهیدورتر از شهر به مراکز برتر برخوردار از امکانات و خدمات و متعاقب آن مهاجرت از پیامد های بارز آن می باشد.

الگوی سلسله مراتبی ، سطح بندی ، ساماندهی، بخش مرکزی، پیرا شهری