علی نیک پی - دانشجو کارشناسی معماری، دانشگاه شهید بهشتی کرج
حسین زارعی پور - استاد دانشگاه، معماری، دانشگاه شهید بهشتی کرج

گنبد در معماری ایران از جایگاه والایی برخوردار است. معمار مسلمان ایرانی نهایت ذوق و استعداد خود را درشکل گیری معماری آرامگاهی به کار گرفته و علاوه بر لحاظ کردن مسائل ساختاری و سازه ای به ابعاد زیبایی شناسانه گنبد نیزپرداختهاست. گنبد اورچین از شاخصه های بناهای آرامگاهی در بخش های جنوبی ایران می باشد. در تاریخ معماری ایران از آن مطالعات علمی-پژوهشی اندکی وجود دارد. هدف اصلی این پژوهش بازشناسی و تحلیل گنبد اورچین امامزاده عبدالله در شهرشوشتر می باشد. این پژوهش،به روش تحقیق توصیفی- تحلیلی در قالب مطالعات کیفی انجام و اطلاعات آن، براساس مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات میدانی گردآوریشده است. در این پژوهش به ریشه لغوی و معنایی گنبد اورچین اشاره شده و خواستگاه معماری این گنبد که متعلق به دوره سلجوقیمیباشد، معرفی شده است. سپس به انواع این نوع گنبد که شامل کوکبی و کثیرالاضلاع و روابط هندسی میان زینه های گنبد پرداختهشده. به تارک، نحوه ساخت، پوشش گنبد، نحوه توزین بار در ساختار گنبد مشخص شده است . در نهایت با بررسی عوامل موثر فرهنگی وتاریخی در شکل گیری ساختار کلی این نوع گنبد- گنبد رک اورچین- به این نتیجه خواهیم رسید که علت اصلی وجودی آن، عملکردینمادین و سمبولیک بوده نه نمادی مذهبی ، که به تنهایی و یا در همجواری و تلفیق با فضاهای مذهبی در گذر زمان به خوبی نقشیتاثیرگذار و کاربردی داشته است .

گنبد، اورچین، آرامگاه، معماری اسلامی