ثریا دولت پوردبندی علیا - کارشناس ارشد صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان
طیبه باقری زمردی - کارشناس حرفه ای فرش- طراحی، مرکز آموزش علمی کاربردی مشهد

همواره یکی از مهمترین وجوه بارز در مطالعه جوامع گذشته شرقی، واکاوی ابعاد مختلف تولید پوشاک و پارچه در هر یک از آنها بوده است،این مهم بویژه در دوران پس از ظهور اسلام از اهمیت دوچندانی برخوردار است. چراکه از یک سو میتوان پیشینه کهن تمدنهای شرقی رادر منسوجات آنها ردیابی کرد و از سویی دیگر تاثیراتی که اسلام بر این صنایع گذاشته است را مورد مطالعه قرار داد. در این بین پوشاکپارچه های مجلل دربار شبه قاره هند در عصر حاکمان مغول اطلاعات ارزشمندی را پیرامون سلسله مراتب قدرت و همچنین صنایع بافندگیدرباری آنها ارائه میدهد، صنایع که عمدتا به بافت ابریشم، مخمل و تزیینات آن با طرح و نقش های زیبا در کارگاه های سلطنتی میپرداختند.در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی _ تحلیلی تاریخی با استناد به منابع کتابخانه ای منسوجات هند در دوره سلطنت مغول موردپژوهش قرار گرفته است. و پرسش مطرح در پژوهش حاضر این است که منسوجات هند در دوره مغول دارای چه طرح و نقشی هستند وتزیینات به کار رفته در منسوجات چگونه بوده است؟ علی رغم پژوهش هایی که تا به امروز در زمینه تطبیق و مقایسه نقوش یک نوع پارچهبا نقوش همان نوع پارچه در ایران صفوی انجام گرفته است، کماکان پرسش ها و ابهامات زیادی بویژه در حیطه تزئینات بکار رفته بر رویمنسوجات برجای مانده است. مقاله حاضر می کوشد تا منسوجات، تزیینات و نقوش آن، در دوره مغول را مورد مطالعه قرار دهد. و یافتههای حاصل از پژوهش حاضر نشان می دهد نقش مایه های متنوعی شامل آرایه های تزیینی، گل ها و گیاهان و حیوانی در منسوجات هندبه کار رفته است که برخی از آنها را میتوان در هنر قرون پیش از اسلام و برخی دیگر را متاثر از هنر همسایگانی همچون ایران دانست.

هند، مغول، منسوجات، نقش، تزیینات