بررسی اثر شوری آب های زیرزمینی بر کاهش عملکرد مرکبات در استان مازندران

سال انتشار: 1402
محل انتشار: پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز، دوره: 14، شماره: 27
کد COI اختصاصی: JR_JWMR-14-27_005
زبان مقاله: فارسی
تعداد مشاهده: 214

نویسندگان

Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University

چکیده

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: شوری آب آبیاری یکی از مهم ترین عوامل در کاهش محصولات کشاورزی است. استان مازندران یکی از مهم ترین مناطق در زمینه ی تولید مرکبات در ایران است که بخشی از باغ های مرکبات آن با آب های زیرزمینی آبیاری می شوند. بنابراین این تحقیق، با هدف بررسی شوری (EC) آب های زیرزمینی در استان مازندران و تاثیر آن بر عملکرد مرکبات انجام شد. برای این منظور، داده های شوری مربوط به ۳۰۰ حلقه چاه مربوط به شرکت آب منطقه ای استان مازندران، هم به صورت مکانی و هم به صورت زمانی در نوار ساحلی استان مازندران به مساحت ۸۲۵۲ کیلومترمربع در مدت ۹ سال متوالی و طی دوره های شش ماهه، با استفاده از نرم افزار ArcGIS ۱۰.۷.۱ پهنه بندی شدند. مواد و روش ها: نقشه های شوری با روش کریجینگ معمولی (OK) و با استفاده از میانگین شوری در دوره های شش ماهه از ابتدای سال ۱۳۹۱تا پایان سال ۱۳۹۹، با استفاده از نرم افزار ArcGIS ۱۰.۷.۱ به دست آمد. براساس رابطه ارائه شده برای کاهش عملکرد نسبت به شوری ((۴/۱-EC)۱۰۰-۱۳=Y)، به ترتیب شوری های ۱/۴۰، ۲/۱۷، ۲/۹۴ و ۳/۷۱ dS/m برای حصول عملکردهای برابر ۱۰۰، ۹۰، ۸۰ و ۷۰ درصد، در نظر گرفته شد. بر این اساس، مساحت تحت عملکردهای ۱۰۰%، ۹۰-۱۰۰%، ۸۰-۹۰% و ۷۰%> به دست آمد. آزمون من-کندال و تخمینگر شیب سن نیز برای پیش بینی تغییرات در سالهای آتی استفاده شد. یافته ها: نقشه های EC پهنه بندی شده نشان دادند که شوری آب های زیرزمینی از غرب به شرق استان، افزایش می یابد. براساس آزمون من-کندال، روند تغییرات زمانی معنی داری برای مساحت های تحت عملکرد < ۷۰% (۳/۷۱EC> ) و عملکرد ۱۰۰% (۱/۴۰EC< ) به دست آمد، که نشان می دهد شوری آب های زیرزمینی میتواند برای باغ های مرکبات نوار ساحلی استان مازندران نگران کننده باشد. براساس معادله حاصل از تخمینگر شیب سن، برآورد شد که چنانچه این روند ادامه یابد، از سال ۱۴۰۰ مساحت تحت عملکرد ۱۰۰% به صفر خواهد رسید و حداکثر تا سال ۱۴۲۶، بازده تولید مرکبات در نوار ساحلی، به زیر ۷۰ درصد خواهد رسید. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که شوری آب های زیرزمینی در قسمت شرقی با گذشت زمان بیش تر شده و سطح وسیع تری را در اطراف تالاب میان کاله در بر می گیرد که احتمالا می تواند به دلیل نشت آلودگی تالاب به سفره آب های زیرزمینی آن محدوده باشد. کاهش کیفیت آب های زیرزمینی در طی زمان، می تواند ناشی از دو عامل کاهش بارندگی در سالهای اخیر و حفر چاه های غیرمجاز و متعاقبا برداشت بی رویه از چاه های منطقه دانست. در کل، پیشنهاد می شود که آب های زیرزمینی در این منطقه به صورت کاملا کنترل شده، مورد بهره برداری قرار گیرد تا از کاهش روند کیفی آن جلوگیری شود.

کلیدواژه ها

Caspian coastal strip, Mann-Kendall test, Ordinary kriging, Sen’s slope estimator, Spatial and temporal mapping, آزمون من-کندال, پهنه بندی مکانی و زمانی, تخمینگر شیب سن, کریجینگ معمولی, نوار ساحلی دریای خزر

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.