روند گذشته، وضعیت فعلی و آینده نگری جمعیت ایران تا افق ۱۴۲۵
- سال انتشار: 1398
- محل انتشار: مرکز پژوهشهای توسعه و آینده نگری
- کد COI اختصاصی: null
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 2096
نویسندگان
چکیده
< p> خلاصه گزارش مدیریتی بخش جمعیت آمایش سرزمین به شرح زیر میباشد:< br /> جایگاه جمعیت ایران در جهان و منطقه سند چشم انداز< br /> در هر سرزمینی، هرگونه برنامهریزی و سیاست گذاری، درگرو داشتن اطلاعات وافر و کافی درخصوص جمعیت< br /> و ویژگیهای جمعیتی آن سرزمین میباشد. بنابراین آگاهی نسبت به جایگاه جمعیتی هر کشور در سطح< br /> جهانی و نیز منطقه جغرافیایی، نقش کلیدی و محوری در هرگونه برنامهریزی و سیاستگزاری دارد. برآوردهای< br /> سازمان ملل متحد حاکی از آن است که در بین ۲۲۴ کشور، ایران نوزدهمین کشور پرجمعیت جهان است و< br /> ۰ / ۱ درصد از جمعیت جهان را در خود جای داده است. کشور جمهوری اسلامی ایران، در بین ۲۶ کشور سند< br /> چشم انداز، از نظر تعداد جمعیت رتبه سوم، تراکم جمعیت رتبه بیست و یکم، میزان خام موالید رتبه هجدهم،< br /> میزان باروری کل رتبه بیست و یکم، میزان خام مرگ و میر رتبه هفدهم و امیدزندگی رتبه یازدهم را داراست.< br /> روند تحولات جمعیت ایران< br /> جمعیت ایران در سال ۱۳۳۵ که اولین سرشماری نفوس بهطور رسمی اجرا شد در حدود ۱۹ میلیون نفر بود.< br /> در آخرین سرشماری در سال ۱۳۹۵ حدود ۸۰ میلیون نفر شمارش شد. بنابراین بررسی جمعیت ایران از اولین< br /> سرشماری تا آخرین سرشماری نشان میدهد حدود ۶۱ میلیون نفر به جمعیت کشور اضافه شده است. به< br /> عبارتی در مدت ۶۰ سال گذشته جمعیت ایران ۲ / ۴ برابر شده است. در نیم قرن اخیر رشد جمعیت کشور با< br /> افت و خیزهایی رو به رو بوده است. حداکثر مقدار رشد جمعیت در این زمان مربوط به دوره ۶۵ - ۱۳۵۵ با< br /> مقدار ۹۱ / ۳ درصد و حداقل مقدار مربوط به دوره ۹۵ - ۱۳۹۰ با مقدار ۲۴ / ۱ درصد میباشد. جمعیت نقاط< br /> شهری کشور در اولین سرشماری عمومی نفوس بالغ بر ۶ میلیون نفر و جمعیت روستایی حدود ۱۳ میلیون< br /> نفر بود ) ۳ / ۶۸ درصد(. بنابراین ملاحظه میشود پس از گذشت ۶۰ سال، یعنی در سال ۱۳۹۵ تعداد جمعیت< br /> شهرنشنین حدود ۱۰ برابر )بیش از ۵۹ میلیون نفر( و تعداد جمعیت روستایی حدود ۶ / ۱ برابر )بیش از ۷ / ۲۰< br /> میلیون نفر( شده است.< /p> < p> < strong> ساختار و ترکیب جمعیت< /strong> < /p> < p> بررسی هرم های سنی جمعیت کشور از سال ۱۳۳۵ تا سال ۱۳۶۵ نشان می دهد در طی سالهای مورد بحث،< br /> جمعیت ک شور همواره بدون کنترل در حال افزایش بوده ا ست. از سال ۱۳۷۵ به بعد قاعدهی هرمهای سنی< br /> در حال جمع شدن است که نشاندهنده اثرگذاری اعمال سیاستهای کنترل جمعیت در کشور پس از< br /> سال های جنگ تحمیلی عراق علیه ایران است. در هرم سنی سال ۱۳۹۰ افزایش فوقالعاده جمعیت گروههای< br /> سنی ۲۴ - ۲۰ و ۲۵ - ۲۹ ساله متولدین بعد از انقلاب کاملا نمایان است، که این و ضعیت باعث شد< br /> کشور با پدیدهی "تورم جوانی" ۲ روبهرو شود. افزایش جمعیت در این سنین تاثیر خود را بر تعداد موالید< br /> سال های اخیرگذا شت که این پدیده به "اثر گ شتاور جمعیتی " معروف ا ست. در هرم سنی ایران در سال< br /> ۱۳۹۵ افزایش فوقالعاده جمعیت سنین ۲۵ - ۳۴ ساله (نسل متولدین بعد از انقلاب) کاملا نمایان ا ست، که< br /> این و ضعیت باعث شده که در حال حا ضر کشور پدیدهی "تورم جوانی" را پشت سر گذا شته و به تدریج بر< br /> حجم جمعیت بزرگسال افزوده شود . با سپری شدن "فرصت طلایی " اطلاق افزایش جمعیت جوان تاثیر خود< br /> را بر تعداد موالید دهه اخیر گذا شت و باعث افزایش تعداد موالید به طور موقتی شده ا ست. در یک نگاه کلی< br /> نیز مقایسه هرم های سنی جمعیت ایران در دو دهه ی اخیر نشان می دهد ساختمان هرم سنی جمعیت ایران< br /> درحال معکوس شدن میبا شد. این و ضعیت حاکی از آن ا ست که جمعیت ک شور که درحال حا ضر جمعیت< br /> جوانی میبا شد، در دهههای آتی به سوی سالمندی متمایل خواهد شد. به بیانی دیگر در حال حا ضر هرم< br /> سنی جمعیت ایران در حال مراحل اولیه انتقال از مرحله جوانی به بزرگسالی است.< br /> هرمهای سنی ا ستان های مختلف بر ا ساس سر شماری ۱۳۹۵ نشان می دهد در اکثریت ا ستان ها قاعده هرم< br /> سنی پس از گذشت یک دهه کاهش، مجددا رو به گستردگی گذاشته است. البته شدت و ضعف این پدیده در< br /> تمام ا ستان ها یک سان نی ست. در استان سی ستان و بلوچ ستان به عنوان جوانترین ا ستان ایران گرچه میزان< br /> باروری کل در مقایسه با گذشته کاهش یافته اما شکل هرم سنی این استان همچنان مخروطی شکل است .< br /> در مقابل هرم سنی استان گیلان به عنوان سالمندترین استان درحال تغییر شکل به هرم استوان های است. در< br /> استان بوشهر به دلیل جذب نیروی کار مردان (بدون همراهی خانوار) و وجود پادگانهای نظامی و انتظامی< br /> جمعیت مردان به مراتب بیشتر از زنان است. هرم سنی در قسمت مردان سهم بزرگتری را در مقای سه با زنان< br /> به خود اختصاص می دهد. در سایر استان ها شکل هرم سنی تقریبا مشابه هرم سنی کل کشور است که تحت< br /> تاثیر گذار جمعیتی و گذار سنی بوده و فعلا شکل نامنظمی را به خود اختصاص دادهاند.< br /> در سال ۱۳۳۵ سهم قابل توجهی از جمعیت کشور ) ۲ / ۴۲ درصد( در سنین ۱۴ - ۰ سال قرار داشتند و ایران< br /> دارای ساختار سنی جوان بوده ا ست اما در م سیر گذار جمعیتی ک شور سهم جمعیت ۱۴ - ۰ ساله در سا ل< br /> ۱۳۹۵ به ۰ / ۲۴ درصد کاهش یافته است. در مقابل سهم جمعیت ۶۴ - ۱۵ ساله و ۶۵ ساله و بیشتر در< br /> جمعیت ک شور افزایش یافته ا ست بطوری که حجم جمعیت ۶۴ - ۱۵ ساله از ۸ / ۵۳ در صد در سال ۱۳۳۵ به< br /> ۹ / ۶۹ درصد در سال ۱۳۹۵ رسیده است و سهم جمعیت ۶۵ ساله و بیشتر از ۴ درصد در سال ۱۳۳۵ به ۱ / ۶< br /> درصد در سال ۱۳۹۵ افزایش یافته است. موضوع مهمی که باید به آن توجه داشت در سال های آتی ایران را< br /> با پدیده سالمندی جمعیت مواجه شد.< br /> مطالعه تغییرات سه گروه عمده سنی در ایران نشان میدهد پنجره جمعیتی فرصتها ۳ از اوایل دهه ۱۳۸۰< br /> گشوده شده است.< /p>کلیدواژه ها
اطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.