کاوه بهمن پور
رونما نوری
حیدر ندریان
بهزاد صالحی

زمینه و هدف: بهداشت ضعیف دهان و دندان می­تواند اثرات نامطلوبی بر عملکرد کودکان در مدرسه و موفقیتشان در سراسر زندگی داشته باشد. مشخص نمودن عوامل مرتبط با رفتارهای بهداشت و دندان می­تواند به عنوان راهنمایی برای طرح ریزی برنامه­های آموزشی برای دانش­آموزان و انجام مداخله­های صحیح و مناسب جهت ارتقای انجام این رفتارها در آنها عمل کند. لذا این مطالعه با هدف تعیین عوامل مرتبط با رفتارهای بهداشت دهان و دندان در دانش­آموزان دبیرستانی شهرستان مریوان براساس الگوی ارتقای سلامت پندر (Health Promotion Model  (HPM در سال ۱۳۸۹ طراحی و اجرا گردید. روش کار: این مطالعه بر روی ۴۰۳ نفر از دانش­آموزان مقاطع دوم و سوم دبیرستان شهرستان مریوان که طی نمونه­گیری تصادفی-خوشه­ای چندمرحله­ای در سال تحصیلی ۸۹-۱۳۸۸ بدست آمدند، انجام شد. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه­ای استاندارد مبتنی بر سازه­های مدل ارتقای سلامت پندر بود که مشتمل بر سازه­های خودکارآمدی و منافع و موانع درک شده، تعهد به طرح عمل، احساسات مرتبط با رفتار، تاثیرگذارنده­های بین فردی و وضعیتی همراه با رفتارهای بهداشت دهان و دندان بود و بصورت خودایفاء تکمیل گردید. جهت تجزیه وتحلیل داده­ها از آزمون­های ANOVA، T-test،  Pearson Correlation Coefficientو Linear Regression استفاده شد. نتایج: رفتارهای بهداشت دهان و دندان در دوجنس تفاوت معنی­دار داشت به طوری که دختران وضعیت بهتری نسبت به پسران داشتند (۰۱/۰> p). همبستگی مثبت و معنی­داری بین رفتارهای بهداشت دهان و دندان و دیگر متغیرهای الگوی ارتقای سلامت (۰۱/۰> p) وجود داشت. درمجموع متغیرهای مدل ارتقای سلامت ۲/۴۲% از واریانس رفتارهای بهداشت دهان و دندان را پیش بینی نمودند و از میان این عوامل، تعهد به طرح عمل و خودکارآمدی درک شده قویترین پیش بینی کننده­ها بودند (۲۲۳/۰≥β). نتیجه گیری: کارشناسان بهداشت مدارس می بایست برنامه­های مداخله­ای مرحله به مرحله بر اساس مدل HPM  طرح­ریزی نمایند که در آن ارتقای خودکارآمدی درک شده، تعهد به طرح عمل و تاثیرگذارنده های بین فردی از اولویت­های برنامه باشند. باید هنگام برنامه­ریزی جهت ارتقای بهداشت دهان و دندان در دانش­آموزان، راهبردهایی را جهت غلبه بر موانع انجام رفتارهای بهداشت دهان و دندان پیشنهاد داد تا اینکه منافع انجام این رفتارها را برای آنها بازگو نمود. نتایج نشان دهنده آن است که می­توان این الگو را در شهر مریوان به عنوان چارچوبی جهت برنامه­ریزی مداخلات در جهت پیش بینی، بهبود و ارتقای رفتارهای بهداشت دهان و دندان دانش­آموزان بکارگرفت.

Oral Health behavior,Health Promotion Model,Students,Marivan, رفتارهای بهداشت دهان و دندان،مدل ارتقای سلامت پندر،دانش آموزان،مریوان