سامان شهراز - دانشگاه یزد
امیرحسین کوهساری - دانشگاه یزد

در این پژوهش انباشت غیرعادی عناصر کمیاب و خاکی نادر در زغال­های جهان و ایران بررسی شده است. در این مقاله تعداد ۴ نمونه زغال از معدن زغالسنگ زیر زمینی کارمزد تهیه شد و به روش ICP-MS برای بررسی توزیع عیار عناصر خاکی نادر و به روش SEM برای بررسی کانی­شناسی، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان می­دهد انباشت برخی عناصر کمیاب در حوزه­های زغالی ایران به مراتب بیشتر از زغالسنگ­های چین، آمریکا، اغلب زغالسنگ­های جهان و میزان کلارک آن است. در منطقه­ی کارمزد میانگین انباشت عناصر خاکی نادر و شاخص دورنمایی به ترتیب ۲۱/۳۷۸ گرم برتن و ۴۸/۰ به دست آمد. همچنین مقدار ۳۵/۱۶ نسبت عناصر خاکی نادر سبک به سنگین، بیانگر یک غنی شدگی در گروه عناصر خاکی نادر سبک است. خاستگاه انباشت این عناصر در حوزه­ی زغالی کارمزد از نوع کلاستوژن و وابسته به سقوط و لیچ شدگی مواد پیروکلاستیک سرشار از عناصر خاکی نادر سبک است. در حال حاضر ذخایر معمول عناصر خاکی نادر در جهان در حال اتمام هستند، لذا می­توان این فلزات گرانبها را در مراحل مختلف گسترش نهشته­های زغالی (روباره برداری، معدن­کاری زغال، احتراق زغال و پس از اتمام ذخیره­ی زغال این معادن) بازیابی کرد.

Trace& rare earth elements, coal, Karmozd mine., عناصرکمیاب و خاکی نادر؛ زغالسنگ؛ کلاستوژن؛ معدن کارمزد.