یگانه چمن گل
آرزو ختار

دوره قاجار یکی دوره های درخشان معماری ایران است که در آن سردر ها از جمله موضوعاتی است. که به طور عمده تزیین بنا استفاده شده است دوره قاجار دوره نوآوری و تحولات جدید در هنر معماری ایران است .از جمله این تحولات ، رابطه فزآینده با غرب است که به دنبال آن تاثیرات مستقیم بر هنر و معماری به ویژه تزیینات بنا دیده می شود.سردر یکی از عناصر معماری است، که قابلیت بیان اعتقادات سازنده بنا را دارد. با توجه به ترکیب فرهنگ ایرانی و اروپایی، تحولات به وجود آمده در آن دوره ، از نقوش نمادین برای تزیینات بنا های کاخ گلستان و مسجد شیخ لطف الله استفاده شده است. در این میان نقوش کاشی به کار رفته در دوره قاجار دارای مضامینی است که ارزش های بصری فراوانی هستند و به لحاظ کاربردی رونق فراوان یافته اند.هدف از این پژوهش مطالعه کاشی کاری بنا های شاخص دوره قاجار کاخ گلستان و مسجد شیخ لطف الله در دوره صفویه تحلیل و ویژگی های نقوش آن است این مطالعه و تحلیل با رویکرد تاریخی است سوال های این پژوهش ۱ :نقوش سردر بنا کاخ گلستان در دوره قاجار و مسجد شیخ لطف الله در دوره صفویه دارای چه کار شده است؟ ۲ : نقوش سردر بنا دارای چه پیامی است؟ روش تحقیق در این مقاله تاریخی و تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است. نتایج پژوهش نشان می دهد که این نقوش از نظام های بصری در فرم تبعیت کرده و بسته به موضوع و موقعیت طرح، جهت تزیین سردر بنا ها به کار رفته است و در ترکیب بندی ، جانمایی و مضمون نقش متفاوتی را داشته اند. تحلیل موضوعی در آن پرداخته شده است . نقوش کاشی سردر های منتخب شامل مضامینی از آثار تاریخی،اسطوره ای ، سیاسی و مذهبی است که در آن ها آرایه های چون؛ گرفت و گیر، شیر و خورشید ، فرشته بالدار و غیره به کار رفته است.

بنا های کاشی کاری شده، مطالعه تطبیقی، ساختار نقوش، دوره صفویه، کاخ گلستان، مسجد شیخ لطف الله