معروف خلیلی - مربی دانشگاه پیام نور مهاباد
محمد مقدم - اساتید گروه زراعت واصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
حمداله کاظمی اربط - اساتید گروه زراعت واصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
محمدرضا شکیبا - اساتید گروه زراعت واصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
همایون کانونی - پژوهش گر موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کردستان
رجب چوگان - پژوهش گر موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج

به منظور ارزیابی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای آن در ۱۶ هیبرید متوسط­رس و دیررس ذرت، آزمایشی به صورت طرح بلوک­های متعادل گروهی  و در قالب طرح کرت­های خردشده  با سه تکرار در شرایط بدون تنش خشکی و واجد تنش (تنش در مراحل رشد رویشی، زایشی و پر شدن دانه) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی میاندوآب به مورد اجرا گذاشته شد. تعدادی از صفات زراعی، مورفولوژیک، فیزیولوژیک و فنولوژیک از جمله وزن ۳۰۰ دانه، تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف دانه وفاصله بین زمان ظهور کلاله و گرده­افشانی  اندازه­گیری شدند. تجزیه واریانس و مقایسه­های میانگین نشان داد که تنوع زیادی بین هیبریدهای مورد بررسی وجود دارد. کاهش میزان عملکرد در شرایط تنش خشکی در مرحله رشد زایشی بیشتر از مراحل دیگر بود. محاسبه ضرایب همبستگی فنوتیپی، رگرسیون گام به گام و تجزیه علیت در شرایط بدون تنش و درشرایط مختلف تنش انجام شد. بر اساس ضرایب همبستگی حاصل و تجزیه علیت می­توان اظهار داشت که در شرایط بدون تنش، گزینش از طریق وزن ۳۰۰ دانه، تعداد دانه در ردیف، طول بلال و ارتفاع بوته و در شرایط تنش خشکی، بر اساس ASI و روزهای تا ظهور رشته­های ابریشمی کوتاه­تر، در صد پوشش سبز و تعداد دانه در ردیف بیش­تر، در راستای اصلاح هیبریدهای مقاوم به خشکی ذرت توصیه می­گردد.

تجزیه علیت, ذرت, طرح بلوک های متعادل گروهی, مقاومت به خشکی