زهرا السادات شمس نجفی - Ph.D. student, Department of Psychology, Sari Branch, Islamic Azad University, Sari, Iran
رمضان حسن زاده - Professor, Department of Psychology, Sari Branch, Islamic Azad University, Sari, Iran.
سیده علیا عمادیان - Assistant Professor, Department of Psychology, Sari Branch, Islamic Azad University, Sari, Iran.

زمینه و هدف: رفتارهای پرخطر به رفتارهایی اطلاق می شود که احتمال نتایج مخرب جسمی، روانشناختی و اجتماعی را برای فرد افزایش دهد. هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر ذهن شفقت­ورز و رفتار درمانی دیالکتیک بر نارسایی­های شناختی، نقص پردازش­های هیجانی و تکانشگری سربازان ۱۸ تا ۲۰ سال دارای رفتارهای پرخطر بود. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر ­نیمه­آزمایشی با طرح پیش­آزمون- پس­آزمون همراه با گروه پیگیری بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه سربازان ۱۸ تا ۲۰ ساله مراجعه کننده به مرکز درمانی ولیعصر تهران در سال ۱۳۹۹ بودند. فرایند انتخاب نمونه در پژوهش حاضر شامل دو مرحله بود: مرحله اول به شیوه نمونه­گیری هدفمند پرسشنامه رفتارهای پرخطر به منظور غربال سربازان مراجعه کننده به مرکز درمانی ولیعصر تهران انجام شد و از میان آنهایی که نمره بالاتر از غربال را کسب کرده بودند به روش هدفمند ۵۰ نفر و براساس تکیمل فرم رضایت شرکت در پژوهش و همچنین معیارهای ورود و خروج ۴۵ نفر (۱۵ نفر گروه آزمایش اول و ۱۵ نفر گروه آزمایش دوم  و ۱۵ نفر در گواه) انتخاب و به شیوه تصادفی در ۳ گروه تخصص یافتند. برای جمع­آوری داده­ها، از پرسشنامه­های خطرپذیری نوجوانان ایرانی، نارسایی­های شناختی، ناگویی خلقی تورنتو و مقیاس تکانشوری استفاده شد. یافته­ ها: بررسی مقایسه­ی زوجی بین دو­گروه درمانی نشان داد که نارسایی­های شناختی در دو گروه درمان شفقت (۲۰/۷=I-J؛ ۰۱/۰>P) و رفتاردرمانی دیالکتیک (۶۶/۸=I-J؛ ۰۱/۰>P) برخلاف گروه گواه معنی­دار (۵۶/۱=I-J؛ ۰۵/۰P) معنی­دار بود. همچنین بررسی تکانشگری در گرو­ه­های درمانی نشانگر آن است که تنها درمان شفقت در کاهش تکانشگری اثربخش بود (۶۶/۷=I-J؛ ۰۱/۰>P). نتیجه ­گیری: با توجه به یافته­های پژوهش حاضر به­نظر می­رسد با تمرین­های مشفقانه و افزایش هیجان­های مثبت خزانه­ی رفتاری-فکری فرد گسترش پیدا می­کند که می­تواند زمینه را برای حل مسئله مناسب و کاهش تعارض­های هیجان­های درون­فردی و بین­فردی و در نتیجه کاهش تکانشگری و رفتارهای پرخطر را فراهم ساخت.

Compassion focused therapy, dialectical behavior therapy, cognitive disabilities, emotional processing, impulsivity, high risk behaviors, درمان مبتنی بر شفقت, رفتار درمانی دیالکتیک, نارسایی های شناختی, پردازش هیجانی, تکانشگری, رفتارهای پرخطر.