مریم صنیع اجلال - استادیار، عضو هیئت علمی گروه سیاست علمی و تحقیقات، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران
محمد حسینی مقدم - استادیار، عضو هیئت علمی گروه مطالعات آینده نگر، موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تهران، ایران

رقابت پذیری در علم، فناوری و نوآوری به اصلی جهان شمول تبدیل شده است؛ به شکلی که امروزه اثربخشی محلی موسسات آموزش عالی در چگونگی نقش آفرینی آنها در سپهر جهانی معنا پیدا کرده است. تلاش کشورهای مختلف برای پشتیبانی از حضور دانشگاه هایشان در نظام های رتبه بندی بین المللی یکی از مصادیق این مدعی است. مشارکت و تسهیم کشورها در منافع حاصل از انجام برنامه های آموزشی، پژوهشی، فناورانه و نوآورانه مشترک و چندجانبه در دستیابی به وضعیت های مطلوب آینده نقش تعیین کننده ای پیدا کرده است. محدودیت منابع انسانی مستعد و باهوش از یک سو و نیز محدود بودن منابع مالی باعث شده کشورهای مختلف از طریق ایجاد بستر لازم از حیث بین فرهنگی و بین المللی زمینه های تعریف و اجرای برنامه های مشترک در حوزه های متفاوت علم، فناوری و نوآوری را ایجاد کنند به شکلی که شبکه ای از افراد حقیقی همچون پژوهشگران و دانشگاهیان و نیز افراد حقوقی همچون دانشگاه ها و سازمان های بین المللی دولتی و غیردولتی از سراسر جهان ایجاد شود و در این شبکه با به اشتراک گذاشتن ایده ها و سرمایه های معنوی و نیز مادی بتوانند منافع بلند مدت خود را تامین کنند. هدف اصلی این مقاله پاسخ به این پرسش است که بین المللی شدن آموزش عالی چگونه می تواند به تحقق آینده مطلوب ارزیابی علم و فناوری در ایران کمک کند؟ روش استفاده شده برای پاسخ به این پرسش مطالعات اسنادی با رویکرد آینده پژوهی بوده است به شکلی که روندهای مرتبط با تاثیر بین المللی شدن در شکلی دهی به نظام ارزیابی علم و فناوری تحلیل شده است. یافته اصلی به دست آمده در این مقاله آن است که بین المللی شدن آموزش عالی یکی از روندهای اصلی شکل دهنده به آینده علم، فناوری، آموزش عالی و دانشگاه است و از این رو نظام ارزیابی علم و فناوری به طور اجتناب ناپذیری ناگزیر از لحاظ کردن این موضوع است در غیر اینصورت کیفیت رقابت پذیربودن موسسات علمی و فناورانه در آینده از میان خواهد رفت.

ارزیابی, بین المللی شدن, آینده پژوهی