محمدتقی دیاری بیدگلی - استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم، ایران.
یوسف فرشادنیا - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم حدیث- تفسیر اثری دانشگاه قم، ایران

بررسی گونه های مختلف احادیث غدیر در ارائه تصویری روشن و کشف حقایق و معارف مغفول از واقعه وحیانی غدیر، امری ضروری و از ظرفیت پاسخ گویی به نیازهای پژوهشی و آموزشی عصر کنونی برخوردار است. نوشتار حاضر به روش تحلیل محتوا و اسناد کتابخانه ای به گونه شناسی، تعیین فراوانی، مقایسه احادیث غدیر در آثار دو عالم اهل سنت قرون سوم و چهارم یعنی؛ احمدبن شعیب نسائی و سلیمان بن احمد طبرانی و توجه به معارف قابل استخراج از گونه های مختلف حدیث غدیر پرداخته است. بیست روایت غدیر استخراج شده از آثار نسائی در شش گونه و چهل روایت غدیر در آثار طبرانی در نه گونه قرار گرفت. مناشدات امام علی (ع)، اخذ شهادت از مردم توسط پیامبر (ص)، جملات خبری و همچنین روایت ابن عباس از گونه های مشترک (و در عین حال متفاوت از جهت فراوانی و ساختار) در آثار نسائی و طبرانی است. از جمله وجوه اشتراک و اختلاف می توان به گونه اخذ شهادت پیامبر (ص) اشاره کرد. در آثار نسائی موردی از احادیث اخذ شهادت بدون طرح سوال (جنبه خبری) اما در آثار طبرانی همگی با جملات سوالی پیامبر (ص) نظیر؛ «الست اولی بکم من انفسکم؟» مشاهده شد. همچنین از گونه های مشترک در آثار نسائی و طبرانی، روایت ابن عباس که هم از جهت سند و متن از همخوانی بالایی برخوردار است معارفی چون؛ مقام امامت و ولایت معصومان (ع) به ویژه امیرمومنان علی بن ابی طالب (ع)، فضائل اهل بیت (ع)، نسبت قرآن و عترت (ثقلین)، پاسخ شبهات امامت و ... از گونه های احادیث غدیر قابل استخراج است.

احادیث غدیر, گونه شناسی احادیث, ولایت امیرمومنان علی بن ابی طالب (ع), نسائی, طبرانی