محمد ابراهیم فاضل ولی پور - استادیارگروه زمین شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، مشهد، ایران

این تحقیق به منظور بررسی آلودگی فلزات سنگین و منشا آن­ها در منطقه جعفرآباد، جنوب غربی شهرستان کاشمر، در استان خراسان رضوی انجام شده است. به همین منظور فلزات سنگین ۳۲ نمونه خاک سطحی (عمق ۱۰ تا ۳۰ سانتی­متری) در منطقه جعفرآباد، جنوب غرب شهرستان کاشمر با دستگاه ICP-MS آنالیز شدند. شاخص­های منشا­یابی و تعیین درجه آلودگی، شامل فاکتور غنی­سازی (Ef) و درصد آن، زمین­انباشت (Igeo)، فاکتور آلودگی (Cf)، برای ارزیابی آلودگی خاک محاسبه شدند. براساس نتایج بدست آمده در بین فلزات سنگین Cu،Mo ،Mn ،Cd ،Th ،Sr ،Co ،Pb ،As ، منگنز بیشترین و کادمیوم کمترین میانگین غلظت را دارند. مقادیر حداقل و حداکثر فاکتور غنی­سازی نیز به­ترتیب مربوط به مولیبدن و سرب هستند. نتایج نشان می­دهد که منطقه بررسی شده نسبت به فلزات مس و مولیبدن تقریبا آلودگی نشان می­دهد. نتایج حاصل از مطالعات این پژوهش حاکی از آن است که آلودگی­های فلزات سنگین زمین­زاد و عمدتا ناشی از سنگ­شناسی منطقه از قبیل شیل، ماسه­سنگ، کنگلومرا، مارن­های گچ­دار، گرانیت و سنگ­های ولکانیکی است و آلودگی­های انسان­زاد به استثنا فعالیت معدنکاری و تا حدودی فعالیت کشاورزی، در دیگر موارد نقش موثری نداشته­اند. براساس آنالیز خوشه­ای و تحلیل مولفه اصلی حضور برخی از فلزات مانند مس، مولیبدن و منگنز، در کنار یکدیگر نشان­دهنده منشا مشترک آن­ها می­باشد.

آلودگی, فلزات سنگین, خاک, جعفرآباد, شهرستان کاشمر